Begraafplaats Orthen: kunstschilder Frans Kops

DEN BOSCH | De Bossche Omroep plaatst een serie met verhalen over bijzondere graven op begraafplaats Orthen. De enige begraafplaats in de stad is de laatste rustplaats van vele Bosschenaren, bekend en minder bekend. En achter elk graf schuilt een verhaal.

door Lisette Broess-Croonen

In 1873 werd in Den Bosch de latere kunstschilder Johannes Franciscus (Frans) Kops geboren. Na de middelbare school studeerde Kops aan de Koninklijke School voor Nuttige en Beeldende Kunsten in zijn geboortestad. Hier leerde hij onder kunstenaar P.M. Slager senior zijn vak. De beste leerlingen van deze school kregen een studiebeurs om hun studie op een andere plek voort te zetten en Kops vertrok voor een jaar naar Brugge om daar in het museum de schilderkunst van oude meesters te bestuderen en te leren kopiëren. Dat kopiëren was in die tijd een belangrijk onderdeel van de opleiding. 

Madonna met kanunnik Joris van der Paele

Een van zijn bekendste (gekopieerde) werken stamt uit zijn Brugse tijd: ‘Madonna met kanunnik Joris van der Paele’ van Jan van Eyck. In eerste instantie kreeg hij opdracht om slechts een klein detail van dit schilderij te kopiëren, namelijk het borstbeeld van Sint-Donaas. Dat was blijkbaar goedgekeurd want een jaar later vroeg men hem alsnog het hele schilderij na te maken. Hij plaatste het detail hiervoor in een nieuw paneel en schilderde de rest eromheen. Het schilderij is overigens niet identiek gekopieerd, want op het origineel is de kleine Jezus naakt afgebeeld, terwijl Kops een doekje voor het kruis heeft gedrapeerd.

Religieuze muurschilderingen

Kops werd vooral bekend door zijn vele religieuze muurschilderingen. Helaas zijn veel van deze schilderingen verdwenen doordat veel kerken werden gesloopt of een andere bestemming kregen. Een deel van zijn andere werken is wel bewaard gebleven, zoals portretten, stillevens en landschappen. De werken ‘Het atelier van Jeroen Bosch’ en ‘De aanbidding van het kind Jezus’ zijn in bezit van de gemeente ’s-Hertogenbosch. In zijn werken is de invloed van de oude Vlaamse meesters altijd zichtbaar gebleven.

Koningsweg 

De schilder werkte veel samen met Jan Bogaerts en was leraar van andere kunstenaars. Tot aan zijn dood in 1951 woonde hij op de Koningsweg in Den Bosch. Hij was getrouwd met Wilhelmina Hubertina Scheefhals en kreeg met haar vijf kinderen. Het graf van het echtpaar Kops is niet monumentaal, maar wel bijzonder om te zien. De staande steen is eenvoudig van vorm, met een klein kruis erbovenop. De namen van Kops en zijn vrouw zijn echter in het rood aangebracht. Boven de tekst is een lege cirkel te zien. Hier heeft ooit een ornament ingezeten, misschien een medaillon. Helaas is dit verwijderd.