"Hoe kan het zo zijn dat iemand uit Den Bosch een standbeeld heeft in Rome, maar niet in Den Bosch?", aldus Ronald van Raak. Vandaar dat hij pleit voor een blijvend eerbetoon voor Jacob Moleschott in Den Bosch.
"Hoe kan het zo zijn dat iemand uit Den Bosch een standbeeld heeft in Rome, maar niet in Den Bosch?", aldus Ronald van Raak. Vandaar dat hij pleit voor een blijvend eerbetoon voor Jacob Moleschott in Den Bosch.

Brabantse filosofen willen blijvend eerbetoon voor Jacob Moleschott in Den Bosch

Kunst en cultuur

DEN BOSCH | Onlangs deden zeven Brabantse filosofen een oproep om filosoof, vrijdenker, arts, staatsman en emancipator Jacob Moleschott een blijvend eerbetoon te geven in zijn geboortestad Den Bosch. Initiatiefnemer van dit initiatief is Ronald van Raak, hoogleraar filosofie in Rotterdam en voorheen kamerlid voor de SP.

Je hebt vorig jaar een boek gepubliceerd over Nederlandse filosofen: ‘Denken op de dijken’. Bij een radiopresentatie van het boek zei je: ‘als iemand een standbeeld in zijn geboorteplaats verdient, is het wel Moleschott. Waarom?
“Bosschenaar Moleschott was een beroemde filosoof in heel Europa, maar is nu bijna vergeten, ook in zijn geboortestad. Nu is het heel gewoon om te zeggen dat mensen gelijkwaardig zijn, maar 200 jaar geleden was dat heel anders. Rijk en arm, man en vrouw, protestant en katholiek, waren toen verdeeld in standen en klassen. Moleschott zei dat we allemaal verbonden zijn aan dezelfde natuur en daarom evenveel waard zijn. Dat was in de 19e eeuw revolutionair om te zeggen.”

Je schreef onlangs: ‘Moleschott is eigenlijk de grondlegger van de verzorgingsstaat zoals we die lang hebben gekend’. Verklaar je nader.
“Goed denken begint met een gevulde maag, vond Moleschott. Hij was een unieke filosoof die aandacht vroeg voor de lichamelijke kanten van het denken. Goed eten was voor hem belangrijk: als armen beter te eten kregen, zouden ze zich ook beter kunnen ontwikkelen. Fatsoenlijk wonen en een goede opleiding zouden iedereen verder kunnen brengen, ongeacht je afkomst. Daarmee liep hij vooruit op de verzorgingsstaat van na de Tweede Wereldoorlog, die ervoor moest zorgen dat iedereen fatsoenlijk kon eten en wonen en naar school kon.”

Je bent al heel wat jaren pleitbezorger van Jacob Moleschott. Wat drijft je eigenlijk?
“Als Brabander, geboren in Hilvarenbeek om precies te zijn, vind ik het jammer dat er zo weinig aandacht is voor Brabanders uit het verleden die zo belangrijk zijn geweest. Moleschott was een bekende filosoof in heel Europa, hij leefde en werkte in Duitsland, Zwitserland en in Italië, waar hij in Rome professor werd en gekozen werd in de senaat. Dat is toch wel bijzonder voor een Bosschenaar. Jacob was ook een vrijdenker, die vond dat ieder mens de vrijheid moesten hebben om zijn mening te geven, dat was in die tijd ook heel bijzonder. Maar tegelijk vond hij dat je goed moest nadenken voordat je iets zei en dat is iets waar veel mensen nu nog steeds van kunnen leren.”

Moleschott leefde en werkte in de 19e eeuw. Wat moet een Bosschenaar er vandaag de dag mee?
“Eigenlijk is hij nog altijd actueel. De groeiende tweedeling in de samenleving en de gevolgen van corona, ook voor de problemen van nu zijn de ideeën van Moleschott interessant. Hele generaties jongeren zijn heel actief met eetgewoonten, op zoek naar gezonde voeding voor een gezonde geest. Dat is ook helemaal Moleschott, die zelfs diëten maakte voor specifieke groepen mensen. Zo moesten bejaarden volgens hem goede oude wijn drinken, omdat dit goed is voor de spijsvertering. Kijk, daar verraadt hij toch weer dat hij een Brabander is.”

Sommige Bosschenaren zullen zeggen: hij leefde en werkte voor en in Italië. Wat moet Den Bosch met die man?
“Het is precies andersom: hoe kan het zo zijn dat iemand uit Den Bosch een standbeeld heeft in Rome, maar niet in Den Bosch? Op 9 augustus is het 200 jaar geleden dat Moleschott in Den Bosch werd geboren. Bosschenaar Frans van Gaal nam het initiatief om een afgietsel van het beeld in Rome in Den Bosch neer te zetten. Samen met een aantal andere filosofen met Brabantse wortels steun ik dat initiatief van harte. Daarom hebben we een oproep gedaan aan de gemeenteraad en ik ben blij dat we zoveel positieve reacties hebben gekregen.”