Rondom Duifhuis: Van de Krekelshof en van Tuyftheze
AlgemeenVEGHEL | Nergens in de regio is de ruimtelijke dynamiek zo groot als in Veghel. Veghelaren zijn immers landmakers. Gedreven door een florerende economie creëerden ze het huidige landschap dat een mengelmoes is van authentiek Meierijs beekdallandschap, ruilverkaveling en verstedelijking. Waar het oude Veghel verdwenen is, zou je verwachten dat haar verhalen ook verloren raakten. Toch dragen mensen in de hele regio via hun familienaam (on)bewust die oude verhalen met zich mee. In deze serie passeren typische, in Veghel gewortelde familienamen de revue.
Door: Rolf Vonk.
Bij het woord ‘krekel’ is een verband met Mariaheide snel gelegd. Behalve een carnavalsclub met de naam Heikrikkels en tennisvereniging De Krekel, kent het dorp de Krekelshofstraat. Deze doodlopende straat eindigt bij de boerderij Krekelshof, inmiddels een gemeentelijk monument. Vanuit Veghels perspectief lag deze boerderij enigszins afgelegen tussen de heidevelden nabij de grenzen met Uden, maar in feite sloot ze aan bij het oude cultuurland rond het gehucht Duifhuis of ‘Tuyftheze’, zoals het oorspronkelijk heette. De naam Tuyftheze vindt zoals het woordje ‘heze’ aanwijst, haar oorsprong in een begroeiing met kreupelhout. Deze middeleeuwse naam is in de loop van de tijd geëvolueerd tot Duifhuis. Hoewel vanouds onderdeel van de parochie Uden, was een deel van Duifhuis Veghelse grond. Bij de uitgifte van de gemeint (= gemeenschappelijke grond) aan de parochianen van Veghel in 1310 werd de huidige Duifhuizerweg de grens tussen Uden en Veghel. Later ontstond er een Udense hap in deze grens, waar mogelijk in 1551 nog over geprocedeerd werd tussen beide dorpen. De veldnaam Krekelshof wijst misschien op een grensgeschil. Behalve het bekende insect, betekent krekel namelijk ook ‘krakeel’, onenigheid of ruzie. Voor inwoners van Duifhuis was die grens geen belemmering. Ze waren zowel op Uden als op Veghel georiënteerd. Dat bewijst de Veghelse familie Van Tuyftheze die afstamt van het Udense echtpaar Jan die Smit en Marie van der Hoeven. Hun zoon Jan Rover van Tuyftheze was in 1427 leenman van de Poederveldse Hoeve in het huidige Mariaheide. De meeste Van Tufthezes behoorden tot de gegoede boerenstand en meerdere generaties waren schepenen en tiendpachters van Veghel. Eén van hen was ook gerechtsbode van het dorp en moest daarbij toezicht houden op de gemeintsgronden. In tegenstelling tot de woningen op Duifhuis behoorde de hoeve Krekelshof tot de parochie Veghel. Ze wordt in 1443 voor het eerst genoemd en was toen in handen van Aert Dirck die Molner van Uden. Leden van de familie Rutten, eigenaren van de boerderij, gingen zich vanaf de 17e eeuw naar de Krekelshof vernoemen: Opten Crekelshof of Van de Krekelshof. Ook de nakomelingen van de pachtboer Hendrick Freijnsen en zijn vrouw Aalken noemden zich naar de hoeve. Jan Hendrick van de Krekelshof zette de pacht in de ouderlijke woning voort, terwijl Hendrick Hendrick na zijn huwelijk met Elisabeth van Soest aan het Havelt neerstreek. Een zoon van dit laatste echtpaar huwde in 1747 als Hendrik Krikkelhoff van ‘Veggel in de Meijerij’ in Rotterdam. De Rotterdamse klerk noteerde daarbij de letterlijke dialectnaam van de hoeve die hij waarschijnlijk uit de mond van Hendrik hoorde. Hendrik, één van de laatste mannelijke nazaten, stierf kinderloos. Zowel de familie Van de Krekelshof als Van Tuyftheze kennen geen naamsdragers meer. Overigens speelt de gemeentegrens tegenwoordig evenmin een rol in de beleving van de Duifhuizers. Ze maken al tientallen jaren, net als de Krekelshof, deel uit van de parochie Mariaheide.
Lidmaatschap of meer weten over de geschiedenis van Veghel en haar kerkdorpen? Kijk op www.vehchele.nl.