Van Hoeve de Hintelt en de Hintelse Hoeve tot Heise Pastorie
AlgemeenVEGHEL | Nergens in de regio is de ruimtelijke dynamiek zo groot als in Veghel. Veghelaren zijn immers landmakers. Gedreven door een florerende economie creëerden ze het huidige landschap dat een mengelmoes is van authentiek Meierijs beekdallandschap, ruilverkaveling en verstedelijking. Waar het oude Veghel verdwenen is, zou je verwachten dat haar verhalen ook verloren raakten. Toch dragen mensen in de hele regio via hun familienaam (on)bewust die oude verhalen met zich mee. In deze serie passeren typische, in Veghel gewortelde familienamen de revue.
Door: Rolf Vonk.
De naam Hintel is tegenwoordig bekend van een multifunctioneel centrum in woonwijk ’t Ven. De naam betekent zoiets als ‘weg’ of ‘doorgang’. In 1383 schreef men Hinckelt en verwees de naam naar een strook gemeentegrond waarover Veghelse boeren met hun vee de heidegronden rondom het huidige Mariaheide konden bereiken. Deze grond was ooit particulier eigendom, maar werd door inwoners van Veghel teruggekocht om een snelle gemeenschappelijke doorgang naar de heide te verkrijgen. De boeren wilden namelijk niet uren omlopen met hun vee. Ten noorden van deze strook gemeentegrond lag een boerderij die ‘Aan de Hintelt’ werd genoemd. Deze boerderij behoorde tot de buurtschap Lage Heide en kwam in 1530 in handen van Ruth Peter Tielens de Auwe. Volgens de erfakte was de boerderij belast met een jaarlijkse erfpacht van 2 mud rogge aan de Sint-Antoniuskapel op het Havelt en 1 mud rogge aan de Armentafel van Sint-Oedenrode.
De nakomelingen van Ruth Tielens, bekend onder de familienaam Rutten, bleven op de boerderij wonen en gingen zich vanaf 1633 voor het eerst ‘In de Hintelt’ noemen. Nazaat Hendrick Rutten, gehuwd met de Vorstenbossche Maria Jan Ariens, staat zelfs als Hintelmans beschreven. Hun zoon Ruth Hendrick Rutten kocht samen met Rover van den Groenendael in 1707 de Hoeve Grootdonk in Eerde van het Bossche Adam van Mierdegasthuis. Ruth bouwde er een tweede boerderij die later bekend stond als Hintelse Hoeve. Een spreekwoordelijke evenknie van de oorspronkelijke hoeve De Hintelt in Mariaheide! Deze boerderij werd gebouwd op Veghelse grond en betaalde haar dorplasten in Veghel. Er was echter een geschil over de hoogte van deze lasten. Ruth beweerde dat hij ten onrechte teveel lasten moest betalen, waaronder het ‘bedrijf’, een speciale belasting voor de Rooise inwoners van Eerde om gebruik te mogen maken van de Veghelse gemeentegronden. Hij werd echter in ongelijk gesteld door de Raad van Brabant. Waarschijnlijk heeft hij toen alsnog de belasting betaald, want hij bleef tot zijn dood op de Hintelse Hoeve wonen. Eerde bleef vervolgens jarenlang het epicentrum van de familie Van de Hintelt.
Rond 1800 belandde de naam nog in Sint-Oedenrode, Schijndel en Uden, maar uiteindelijk verdween zij rond 1950 uit onze regio. Wat niet verdween was boerderij De Hintel in Mariaheide. Ze werd in 1893 herbouwd door de familie Van Asseldonk en speelde een opmerkelijke rol in de oprichting van de parochie Mariaheide. Na haar totstandkoming in 1906 ging bouwpastoor Gijsbertus van Haaren aan de slag met een nieuwe kerk en pastorie. Tot die tijd woonde de bouwpastoor tijdelijk in bij kersverse kerkmeester Hannes van Asseldonk. Die liet speciaal voor meneer pastoor een karakteristieke uitbouw aan zijn woonhuis maken, wat de eerste pastorie van Mariaheide zou worden.
Lidmaatschap of meer weten over de geschiedenis van Veghel en haar kerkdorpen? Kijk op www.vehchele.nl.