Begraafplaats Orthen: oorlogsgraf 15-jarige Bosschenaar Gijs van Elten

DEN BOSCH | De Bossche Omroep plaatst een serie met verhalen over bijzondere graven op begraafplaats Orthen. De enige begraafplaats in de stad is de laatste rustplaats van vele Bosschenaren, bekend en minder bekend. En achter elk graf schuilt een verhaal.

door Lisette Broess-Croonen

Op de begraafplaats Orthen is een ereveld met zestien oorlogsgraven. Hier liggen enkele soldaten, verzetsstrijders en burgerslachtoffers. Eén van de graven is dat van Gijsbertus Leonardus van Elten. Hij werd op slechts vijftienjarige leeftijd gedood door een Duitse scherpschutter.

Op 1 maart 1929 worden Gijs en Jan van Elten geboren. Hun ouders, Piet en Cor hebben al zes kinderen, maar de oudste vier daarvan overleden op jonge leeftijd. Het gezin woont in de Eikenstraat in de Graafsewijk, maar als de tweeling vier jaar oud is, verhuizen ze naar de Pelikaanstraat. Dit is een nieuwbouwwoning in de Vogelwijk, die ook wel Siberië of Sieb wordt genoemd. In deze wijk ligt ook het woonwagenkamp van de Roma en Sinti dat in de oorlog ontruimd wordt door de Duitsers.

Het gezin heeft het niet breed. Piet werkt hard bij een sigarenfabriek en Cor verdient als naaister. De kinderen gaan na de lagere school ook allemaal aan het werk. Gijs wordt leerling-typograaf. Het is dan al oorlog en goederen worden steeds schaarser. Piet kan echter tabak ruilen tegen etenswaar en het gezin hoeft geen honger te lijden.

Piet en zijn oudere zoon Connie sluiten zich aan bij de blokploeg in de wijk. Een blokploeg herstelt oorlogsschade, controleert of de bewoners wel goed verduisteren en helpt bij het bouwen van schuilplaatsen. Wanneer Gijs en Jan veertien jaar oud zijn, sluiten ook zij zich aan bij de blokploeg. Op dinsdag 24 september 1944 is Gijs bezig met het versterken van een schuilplaats, wanneer hij door een Duitse scherpschutter in zijn achterhoofd wordt geschoten. Samen met een paar andere gewonden, wordt hij naar een Engelse arts gebracht, maar die kan niets meer voor hem doen. In zijn eigen huis, overlijdt hij om 2 uur ’s nachts aan zijn verwondingen. Gijs wordt in een noodgraf gelegd. Pas in januari 1945 kunnen zijn ouders hem echt begraven. 

In 1969 werd er in Orthen door de Oorlogsgravenstichting een speciaal ereveld aangelegd. Hier kwam Gijs, net als vijftien anderen, te liggen in een oorlogsgraf. Tijdens de oorlog lagen er Duitse en geallieerde militairen begraven op Orthen. De Duitsers hadden een speciaal ereveld. In 1949 zijn deze soldaten overgebracht naar de Duitse Oorlogsbegraafplaats in Ysselsteyn. Ook de geallieerde soldaten zijn later overgebracht naar andere begraafplaatsen.