‘Koester en onderzoek het lokale gemeenschapsleven’

DEN BOSCH | 2020 en 2021 waren de jaren van thuis. Thuis leven, ontspannen, sporten, leren én werken. En met thuis wordt het belang van lokale verbanden groter. De grote wereld is klein geworden. De ontworteling, veroorzaakt door de globalisering, maakt plaats voor een herwaardering van de lokale gemeenschappen. De belangstelling voor lokale producten neemt toe en ook ons geefgedrag wordt loyaler en lokaler. ‘Wees loyaal, koop lokaal’ en ‘wees sociaal, steun lokaal’. 

door Jan de Rond & Lucas Meijs

In ‘s-Hertogenbosch verzamelde Jan de Rond de oprichtingsdata van 1.297 organisaties. De oudste nog actieve organisatie stamt uit 1184. Opvallender, sinds de eeuwwisseling zijn 595 nieuwe organisaties opgericht, waarvan 339 sinds 2010. In dezelfde periode is het aantal vrijwilligers gegroeid, van 33.000 begin deze eeuw naar 44.200 in 2020.

Gelukkig hebben lokale goede doelen in de ogen van donateurs, in de vorm van geld en/of tijd, de wind dus mee. Onopgemerkt gaan er flinke budgetten om. Te denken valt aan vrijwilligerswerk, maar ook aan de inzet van talenten, het gratis beschikbaar stellen van ruimte en materialen, het doneren van geld en het geven van gratis publiciteit. Maar er is weinig belangstelling en waardering voor deze lokale kracht. Diepgaande kennis over de omvang en variatie van deze lokale vrijwilligers-, sponsor- en fondsenwervingsmarkt ontbreekt dan ook. Op basis van landelijke 2020 data van VU-Amsterdam (Geven in Nederland) en het onderzoek in ‘s-Hertogenbosch naar vrijwilligerswerk, zou het gaan om jaarlijks zo’n 138 miljoen euro aan vrijwilligerswerk, terwijl sponsors, donateurs en fondsen zo’n 50 miljoen euro inbrengen. Ter vergelijking, de gemeentelijke begroting 2020 van ‘s-Hertogenbosch was 767 miljoen euro. Dat is een verhouding tussen particuliere inbreng en lokale overheid van 1 op 4.

Een vergelijkbare verwaarlozing van het lokale is te zien bij bedrijven. Er is veel bekend over en aandacht voor een paar multinationale ondernemingen, maar veel minder over het MKB. Dat is jammer. Jacco Vonhof van MKB Nederland claimt bijvoorbeeld dat zijn deel van het bedrijfsleven 1 miljard euro per jaar aan lokale organisaties bijdraagt: ‘’Ondernemers lossen talloze sociaal-maatschappelijke problemen op door ‘gewoon’ in actie te komen.’’ Door gebrek aan informatie blijft de aandacht en discussie zich echter richten op de landelijke grote partijen. Olifanten krijgen de aandacht, terwijl mieren onopvallend het werk doen.

Lokale bemiddelingsinitiatieven die partijen verbinden, spelen een aanjagende en stimulerende rol. Zo sloten in ‘s-Hertogenbosch Mooi zo Goed zo en de Bossche Beursvloer deals met meer dan 600 bedrijven en instellingen ten behoeve van ruim 300 lokale organisaties. Samen met duizenden vrijwilligers werden bijna 1.000 projecten gerealiseerd met een maatschappelijke waarde van circa 18 miljoen euro.

Lokaal werkt anders, zeker in Brabant. Lokale organisaties werken met een gemeenschapsgerichte benadering die in fondsenwervingsland ongebruikelijk is. Daar probeert men de grote donoren maximaal te benutten, vergelijkbaar met een melkkoe. De ‘gemeenschapsgerichte fondsenwerving’ heeft de belofte van duurzaamheid in zich en past bij de levendige en betrokken Brabantse gemeenschappen. De lokale initiatieven binden donor en goede doelen aan de lokale gemeenschap en geven ruchtbaarheid aan de tot stand gekomen samenwerking. Dat kan anderen verleiden hetzelfde te doen, want ‘goed voorbeeld doet volgen’. En dat is weer goed voor de gehele gemeenschap. Samen met vele partijen maak je de wereld zo beter, mooier, groener en socialer. Alleen ben je sneller, samen kom je verder!

Jan de Rond is sociaal makelaar bij Lokale Goededoelengids NL. Lucas Meijs is hoogleraar strategische filantropie aan de Erasmus Universiteit Rotterdam.