‘Het zijn óók de groenen die als eerste de balletjes uit soep vissen’

CUIJK/DEN HAAG | Caroline van der Plas is het levende bewijs dat politieke partijen met slechts één zetel wel degelijk verschil kunnen maken in de vaderlandse politiek. Dankzij ‘haar’ BoerBurgerBeweging (BBB) heeft de agrarische sector een (hoorbare) stem gekregen. “Doel is om een eerlijk beeld van de landbouw te creëren én het platteland op de kaart te krijgen”, vertelt het in Cuijk geboren Kamerlid.

Door Martijn Schwillens

Van der Plas ploft neer in één van de relaxfauteuils in de lobby van Hotel Van der Valk in Cuijk. Haar interview met onze redactie biedt even een moment van rust in een vluchtig bestaan. Ingepast tussen een afspraak in Lelystad en Baexem en al twee keer van locatie aangepast, omdat haar afspraken nu eenmaal bepalen welke bestemming wordt ingevoerd op de navigatie. “Mijn agenda zit eigenlijk tot na de zomer vol. Ik adviseer mensen die mij willen spreken of uit willen nodigen voor een lezing in september dat nu al te doen. Ik had natuurlijk ergens wel verwacht dat ik het druk zou krijgen toen ik de Tweede Kamer in ging, maar het is écht gigantisch druk. Iedereen wil iets van me. Logisch, want organisaties willen hun verhaal bij je kwijt. Dat is tenslotte ook waarom ik in de politiek zit. Het liefst zou ik nooit nee hoeven te verkopen als ik een uitnodiging krijg.”

Platteland op de kaart
De grootste prioriteit voor Van der Plas is ‘het platteland op de kaart zetten’. “Het platteland, of de regio, het is maar hoe je het benoemt, wordt in elk onderwerp dat in de Kamer aan bod komt, door ons meegenomen. Denk aan het ‘Testen voor Toegang’ tijdens de coronapandemie, toen door ons toedoen testlocaties binnen een half uur rijden werden gerealiseerd in de buitengebieden, maar ik maak me bijvoorbeeld ook hard om de tol af te schaffen voor de tunnel in Zeeuws Vlaanderen. Veel Zeeuwen zijn voor veel voorzieningen afhankelijk van Goes, maar zij moeten altijd door die tunnel. Het kost veel geld en je reistijd is langer. Veel partijen zijn hier niet mee bezig of denken er onvoldoende over na. BBB wél en de resultaten zijn er al naar”, zegt ze.

De discussie rondom de toekomst van de boeren gaat volgens Van der Plas veel verder dan de stikstofdiscussie. Met het onteigenen of uitkopen van boeren zorgt de overheid er volgens de in Cuijk geboren fractieleider van BBB voor dat de leefbaarheid op het platteland onder druk komt te staan. “Neem de boerderijen in Brabant en Limburg. Carnavalswagens worden in een schuur gebouwd. Daar komen jongeren twee keer in de week bij elkaar. De sociale binding en cohesie op het platteland staan in directe verbinding met de agrarische bedrijven. Dat aspect wordt altijd vergeten”, benadrukt ze. “Partijen roepen allemaal dat ze boeren perspectief willen bieden, maar in de praktijk willen ze boeren uitkopen en/of onteigenen vanwege de stikstof. Maar wat zijn de gevolgen voor de werkgelegenheid, het toerisme, natuur en landschap? Toeristen willen niet langs oneindige velden vol zonnepanelen en distributiecentra fietsen. Daar wordt niet over nagedacht. Nog los van de verpaupering van het buitengebied. Er zijn plekken in Nederland waar je sneller een drugscrimineel dan een politieagent tegenkomt in het buitengebied.”

‘Laten we alsjeblieft genoeg landbouwgrond overhouden voor onze voedselproductie’

De oorlog in Oekraïne heeft in ieder geval duidelijk gemaakt dat afhankelijkheid van het buitenland qua voedselzekerheid risico’s met zich meebrengt. “Ik roep al sinds dag één in de Kamer in elk debat dat we een kritische massa aan boeren moeten behouden in Nederland vanwege de voedselzekerheid. Nu het oorlog is, begint ineens iedereen erover te roepen. Plasdrassen en natuur zijn belangrijk, maar laten we alsjeblieft voldoende landbouwgrond overhouden voor onze voedselproductie.”

Gemeenteraadsverkiezingen
Van der Plas woont in Deventer, maar is geboren in Cuijk. “Op de Angelotstede 6, op 6-6-1967”, lacht ze. “Ik heb er de eerste twee jaar van mijn leven gewoond. Ik heb nog een foto dat ik buiten op de arm van mijn vader zit en de omgeving achter die huizen helemaal onbebouwd is. Mijn ouders waren de eerste bewoners van die huizen. Die wijk is trouwens ontstaan om de mensen te kunnen huisvesten bij Homburg te kunnen werken, wist je dat? Tot mijn tiende kwam ik nog regelmatig in Cuijk, want mijn ouders hadden er vrienden en kennissen en vierden ook elk jaar carnaval in Cuijk. Ik ben onlangs nog met Boer Geert van Boer Zoekt Vrouw uit Oeffelt in Cuijk geweest. Hebben we gezellig bij Dina Weijers (De Bond) op het terras gezeten. Veel mensen moeten lachen als ik zeg dat ik een Brabantse van geboorte ben, maar elke keer als ik in Cuijk kom, voelt het toch een beetje als thuiskomen.”

Ondanks de ‘rijke’ geboortegrond en een potentieel (agrarisch) achterland van 90.000 inwoners deed BBB niet mee aan de herindelingsverkiezingen in het Land van Cuijk of de recente gemeenteraadsverkiezingen in Gennep en Mook en Middelaar. “De gemeenteraadsverkiezingen kwamen voor ons als nieuwe partij te vroeg. Wij zetten nu in op deelname aan de Provinciale Statenverkiezingen in 2023, zodat we vanuit daar ook zetels in de Eerste Kamer krijgen”, legt Van der Plas uit. “We doen alles stap voor stap. We willen binnen BBB geen LPF-praktijken. We zijn een eenmansfractie en we willen niet de grip verliezen op onze kandidaten. We zijn nu mensen aan het werven voor de provincie. Als BBB staan voor we normaal doen, met je klauwen stevig in de klei. Met normale mensen op de lijst. Dat hoeven heus niet altijd boeren of boerinnen te zijn of mensen met bestuurlijk en politieke ervaring. Ze moeten wel passen bij onze partij. Daarom hebben we nu in elke provincie, ook in Noord-Brabant én Limburg, een soort van ‘rayonhoofd’ die een groslijst samenstelt voordat ik samen met het bestuur de definitieve kandidaten selecteer.”

Bij de meeste opiniepeilingen schommelt BBB tussen de zes en negen zetels. “We hebben vorig jaar ook nooit getwijfeld aan die ene zetel in de Tweede Kamer, maar uiteraard willen we doorgroeien naar een mooi zetelaantal. Bij voorkeur zoveel dat we uiteindelijk kunnen meeregeren en de Minister voor Plattelandszaken, waar landbouw onder komt te vallen, kunnen leveren. De kiezer bepaalt uiteindelijk of je bestaansrecht hebt, maar ik durf wel te stellen dat wij één van de weinige partijen zijn die echt opkomen voor de regio.”

Tweedeling
Dat laatste verklaart mede haar populariteit, want tijdens het hoogtepunt van de coronapandemie streed Van der Plas tegen tweedeling in de maatschappij. “Wij constateerden al snel dat er door het overheidsbeleid, dat helemaal draaide om vaccineren, een tweedeling in de samenleving ontstond. Wie zich niet liet vaccineren, werd weggezet als virusverspreiders. Die mensen zouden decadent zijn en anderen niet willen beschermen. Maar de groep die vragen of zorgen hadden over vaccins werden niet serieus genomen. Om die mensen dan weg te zetten als asociaal, dat werkt natuurlijk niet. Die moet je juist erbij houden in plaats van ze af laten glijden naar de radicale groeperingen. Ik heb mensen gesproken die 58 jaar lid waren van een kerkkoor en van de ene op de andere dag niet meer welkom waren. Je ligt er ineens uit, op veronderstellingen die door Mark Rutte en Hugo de Jonge niet op goede wijze zijn uitgelegd. Tot die groep behoorden ook een heleboel CDA- en VVD-stemmers. Die met hun belastinggeld diezelfde politici betalen hè. Dat wordt sowieso te vaak vergeten. Die zagen in de Kamer in ieder geval één Kamerlid die voor hun stem opkwam, zonder meteen in een extreme hoek gedrukt te worden. Ik ben geen wappie, maar wél tegen tweedeling.”

Ze vervolgt: “Sowieso vind ik het stuitend om te horen dat mensen me laten weten dat ik het enige Kamerlid ben die überhaupt reageert op mails en brieven. Dat vinden ze dan heel bijzonder. Maar ik vind het juist raar dat zij dat fantastisch vinden. Als mensen hun zorgen uiten, dan zouden ze van alle Kamerleden een antwoord moeten krijgen. Alleen in campagnetijd kunnen bezorgde burgers hun verhaal kwijt. En dan vinden ze het gek dat de opkomst bij de verkiezingen zo laag is. Nou, ik niet.”

Nederlandse vleessector
Een sector waarover in den lande de meningen nogal uiteenlopen, is de Nederlandse voedingsmiddelenindustrie, en meer specifiek de vlees- en zuivelsector, die het Land van Cuijk – als onderdeel van AgriFood Capital – zowel in het verleden als heden groot heeft gemaakt. Als Kamerlid van BBB is Van der Plas geen vertegenwoordiger maar wél een verdediger van de branches. “Dierlijke eiwitten mogen niet weggezet worden als verspilling en vervuiling. Vlees is een bron van hoogwaardige voedingsstoffen en Nederlands vlees is een hoogwaardig voedingsmiddel. Ja, het klopt dat een dier geslacht moet worden en vervolgens opgegeten wordt. En nee, het klopt niet dat je 15.000 liter water nodig hebt voor een kilo biefstuk van Nederlandse bodem. Dat vaak ook nog afkomstig is van een dier dat eerst jaren melk heeft gegeven. Het is belangrijk dat er iemand in de Kamer zit, die een bepaalde framesetting doorbreekt en de feiten benoemt. Vleesschaamte is echt onzin. Overal waar ik kom, worden vegan hapjes geserveerd. Wil je geen vlees eten: prima. Maar ‘dwing’ anderen er niet toe. In het Kamerrestaurant zijn de broodjes kroket het populairst. En het zijn vaak de groenen die de balletjes uit de ketel met soep vissen.”

Van der Plas baalt ervan dat vleesexport ‘een vies gemaakt woord is’. “We zijn als Nederland gewoon heel erg goed om veel voedsel te produceren op een kleine oppervlakte. We produceren voor een regio, genaamd Europa. Zoals Texas een regio is in de Verenigde Staten. We roepen hier heel hard dat alles naar Azië gaat, maar wat daar naartoe gaat, zijn meestal de producten die wij hier niet eten, zoals orgaanvlees, koppen, staarten, poten en oren. Producten die anders in de verbrandingsoven gegooid zouden worden, Het hele dier wordt verwaard. Ja, we maken een dier dood voor ons vlees. Maar er is behoefte aan. Onze slachterijen lopen voorop. Dat geldt ook voor de boeren. Natuurlijk word ik er ook wel eens moedeloos van om te roepen hoe goed we het in Nederland doen en dat ik dan weer een filmpje voorbij zie komen waarop een varken wordt geslagen of halflevend wordt gekookt. De Nederlandse vleessector moet streven naar 100% incidentvrij, want 98 procent is nu eenmaal niet goed genoeg”, vindt Van der Plas. “Maar dat is wel wat anders dan een verkeerd beeld creëren van de werkelijkheid. Als ik een filmpje maak van biggetjes in een kadaverton dan levert dat heel vervelend materiaal op. Maar het is ook gewoon zoals de wetgever dicteert. Of kale kippen. Alle kippen verliezen na hun legperiode hun veren. Je kunt alles zwart/wit neerzetten, maar dat doet afbreuk aan hoe fantastisch de Nederlandse vleesindustrie is. Het is nu eenmaal een kwetsbare sector, omdat er met levende dieren wordt gewerkt. Als we in Nederland slachthuizen zouden sluiten en vervoerders zouden gaan beperken, verplaatst alles gewoon naar bijvoorbeeld Spanje. Dan zitten de dieren niet anderhalf uur, maar drie tot acht uur in een vrachtauto en is dierenwelzijn niet meer gegarandeerd. We hebben in Nederland geen cowboys. Het zou fijn als de minister dat eens wat vaker hardop zou uitspreken.” En over die vleeslobby: “Van slachthuizen krijg ik weinig lobby-input, af en toe van de LTO. Van Vion heb ik nog nooit een lobbymail gehad, noch zijn ze ooit bij mij op bezoek geweest in de Kamer. In tegenstelling tot de groene lobby, die ons wekelijks bestookt met mails, uitnodigingen en afspraakverzoeken.”

Geen mediacreatuur
Van der Plas is allerminst een onbeschreven blad. Door haar vele media-optredens is ze in anderhalf jaar tijd uitgegroeid tot BN’er. ‘De BBB-mevrouw is vooral een mediacreatuur’, zei Maarten van Rossem al eens over haar. “Die zure azijnreacties lach ik om”, zegt ze. “Soms pik ik er één uit en dan reageer ik. Maar ik ben nog dezelfde Caroline als twee jaar geleden. Ik ben alleen iets alerter op straat. Ik moet er vooral aan wennen dat mensen me ineens aanstaren als ik uit eten ga of in de bioscoop zit. Terwijl ik daar al decennia kom. Ik leid geen ander privéleven, maar ik denk wel wat meer na over wat ik doe, want tegenwoordig wordt alles gefilmd en moet je je verantwoorden over elke scheet die er gelaten wordt. Als publiek persoon met een uitgesproken mening weet je dat je hoe dan ook vervelende reacties kunt krijgen. Die krijg ik vaak vanuit de activistische achterban van dierenwelzijnsorganisaties of andere politieke partijen. Ik word regelmatig zwartgemaakt of ervan beschuldigd dat ik betaald wordt door de vleeslobby. Wat onzin is! Iedereen mag mijn administratie komen bekijken. Ik kom gewoon op voor de gehele agrarische sector.”

Dat leidt ook wel eens tot ergernis in de Kamer, vooral bij Tjeerd de Groot van D66, een Kamerlid dat de veestapel in Nederland wil halveren om maar zoveel mogelijk huizen te kunnen bouwen. “De minuut dat ik de Kamer binnen kom lopen, is hij al op boos op me. Als ik de laatste inspreker ben, dan heeft hij al zijn interrupties opgespaard voor mij. Zodra ik begin, heeft hij zijn hand al bij de knop. ‘Ik voel me vertjeerd’, zeg ik dan. Vindt hij verschrikkelijk, aan zijn gezichtsuitdrukking te zien. Met de Kamerleden van de Partij voor de Dieren en GroenLinks kan ik het overigens prima vinden. Je kunt nu eenmaal anders over bepaalde zaken denken, niet?! Ik daag de PvdD ook regelmatig uit om een motie in te dienen om vleesconsumptie in Nederland helemaal te verbieden. Maar dat durven ze niet, want ook in hun eigen achterban zijn genoeg mensen die graag een frikadelletje eten bij hun friet. Dat weten ze maar al te goed.”

Meer informatie via de website boerburgerbeweging.nl 

Caroline van der Plas (54) werd op 6 juni 1967 geboren in Cuijk. In haar woonplaats Deventer was ze lid van het CDA. Eind 2018 zegde ze het lidmaatschap van die partij op uit onvrede over het provinciale en landelijke beleid van het CDA. Niet veel later werd zij de medeoprichter en lijsttrekker van de BoerBurgerBeweging (BBB), met wie zij bij de Tweede Kamerverkiezingen in 2021 één zetel bemachtigde. Van der Plas heeft een verleden als journalist en communicatiemedewerker in de agrarische sector.