Spoorzone: uniek natuurgebied in Molenhoek

In oktober 2020 is de startnotitie Ecozone Molenhoek verschenen. Achter deze verraderlijke titel schuilt het oude plan om verkeer vanuit Groesbeek naar de A73 in Molenhoek om te leiden via de zogenaamde 5a variant, die het gebied achter treinstation Mook/Molenhoek zou doorkruisen. Na de rapporten van Grontmij (Verkeersstudie, 30-11-1998 en Actualisatie, februari 2006) en het onderzoek van Goudappel Coffeng (2008) wordt ‘Eco’-zone Molenhoek al weer het vierde kostbare verkeerskundig onderzoek dat hiernaar uitgevoerd gaat worden! Eerdere onderzoeken stelden voorop dat er hier landelijk gezien geen enkele sprake is van een verkeerskundig probleem dat opgelost zou moeten worden.
Het verleggen van de route levert geen enkel voordeel op. Ook bij de 5a variant via spoorzone en Veldweg ondervinden bewoners van een woonwijk hinder en blijven overstekende kinderen gevaar lopen (met name bij de sportvelden). Binnen de betrokken woonwijken roeren zich inmiddels diverse actiegroepen. Al in 2006 hebben lokale en regionale natuur- en milieuorganisaties zich uitgesproken tegen deze 5a-variant. Naast het feit dat de uitvoering van de 5a variant kostbaar, onnodig en zelfs nutteloos is, bedreigt deze ook nog eens een gebied met grote ecologische waarde, namelijk het gebied ten oosten van het treinstation, aan de voet van het heideterrein de Heumense schans. (Natuurmonumenten).
Alle partijen in de gemeenteraad van Mook en Middelaar hebben bij de laatste gemeenteraadsverkiezingen in 2018 de wil uitgesproken om de bedrijvenbestemming die nog steeds op het gebied rust, te wijzigen in natuurgebied. Inmiddels zijn we vier jaar verder, is aan deze kiezersbelofte nog steeds niet voldaan en sterker nog, dreigt er alsnog een asfaltweg doorheen te worden getrokken!
Natuur- en milieugroep Animo zag 20 jaar geleden al het unieke karakter van dit gebied. Mede door jarenlange inspanning van Animo heeft het gebied haar biodiversiteit weten te behouden en doen toenemen.
Momenteel staat het terrein op de ‘hotspotlijst’ in Nederland voor zowel flora als fauna met zeldzame tot zeer zeldzame of wettelijk beschermde soorten. Hiermee heeft de gemeente een juweeltje in handen. Er zijn 1850 soorten waargenomen waaronder 216 zeldzame tot zeer zeldzame! In vergelijking met de bijna vier keer grotere Mookerheide: 1271 soorten waarvan 68 zeldzame tot zeer zeldzame).
De Spoorzone heeft een hoge prioriteit, dat wil zeggen dat het zich onderscheidt door een grote rijkdom aan bijzondere soorten, de grootte van populatie, door een hogere bedekkingsgraad van bijzondere soorten of door de zeldzaamheid van het vegetatietype. (heideschraal-graslanden en droge voedselarme graslanden).
De Spoorzone wordt regelmatig bezocht door biologen/entomologen vanuit heel Nederland waaronder ook onderzoekers van de Radboud Universiteit Nijmegen. Ook gerenommeerde medewerkers van EIS/Naturalis met elk hun eigen specialisme zijn hier regelmatig in het veld aanwezig. Sinds 1985 zijn er ruim 1750 verschillende soorten waargenomen, waaronder opmerkelijk veel (gezien de zeer kleine oppervlakte van het gebied) zeldzame tot zeer zeldzame soorten (ca. 200) zoals blauwvleugel sprinkhaan en grote bremraap. Vergeleken met de Mookerheide: 1300 soorten waarvan 60 zeldzame tot zeer zeldzame soorten).
Alleen al van de lijst van Limburgse bedreigde planten komen er hier 18 soorten voor. Onder de reptielen zijn zandhagedis, hazelworm en gladde slang waargenomen. Deze vallen alle drie onder strikte bescherming van de Flora en Faunawet en van Europese regelgeving, Conventie van Bern.
Daarnaast heeft het terrein functie als zelfstandig leefgebied en als verbindende schakel tussen de reptielenpopulaties van de Mookerheide, Mookerschans, Heumense Schans, Mulderskop en Heumensoord.
De Spoorzone is als eerste prioriteit opgenomen in het Heideherstelplan (2003) tussen Nijmegen en Mook. De nauwe spoorkuil tussen spoorzone en Mulderskop onder het bruggetje van de Heumensebaan door, is een belangrijke corridor voor reptielen. Hun leefgebied mag niet worden verstoord en de ontwikkelingsmogelijkheden van de populaties mogen niet worden belemmerd. Bij realisering van variant 5a is dat niet te vermijden. 
In tegenstelling tot het gemeentebestuur van Mook en Middelaar blijkt de provincie Limburg als verantwoordelijke voor Natuur Netwerk Nederland,(voormalige EHS) veel betekenis te hechten aan de belangrijke natuurwaarden op dit hieraan grenzende terrein.
Hopelijk komt de voltallige gemeenteraad ook tot inzicht en kunnen we binnenkort in de verkiezingsfolders lezen dat zij deze 5a-variant naar de prullenbak verwijzen!

Bert Janssen, Molenhoek
(namens natuur- en milieugroep Animo)