‘Voorbeeldig’ Mook en Middelaar ontkomt niet aan bezuinigingsronde

MOOK EN MIDDELAAR | Als kerngezond mens toch op een streng dieet, met een uitstekend rapport toch niet overgaan? Een soortgelijke twijfel zou bij de gemeente Mook en Middelaar kunnen ontstaan. De gemeente heeft een structureel tekort van één miljoen op een begroting van iets meer dan zeventien miljoen euro. De gemeente ligt onder het vergrootglas maar heeft geen kwaal. Toch moet de broekriem fors aangehaald worden. 

Naar aanleiding van het begrotingstekort schakelde de gemeente Mook en Middelaar Adviesbureau BMC in voor een Zero Based Budgetting (ZBB) traject. BMC onderwierp de organisatie aan een screening om een gezonde begroting te kunnen realiseren. Daarbij hield BMC de afdelingen van de gemeente gedurende 23 weken tegen het licht.

De conclusie die uit het ZBB traject getrokken kan worden is dat de gemeentelijke organisatie geen verwijten gemaakt kan worden. Mook en Middelaar werkt met relatief lage budgetten. Mook en Middelaar heeft bijvoorbeeld een slanke formatie waar veel ambtenaren een dubbelfunctie hebben. Afgezet tegen andere gemeenten blijkt zelfs dat er geen andere collega is die de taken tegen lagere kosten uitvoert. In de ZBB-onderzoekhistorie van BMC was dat zelfs een unicum.
De constatering lijkt mooi maar schijn bedriegt. Het maakt de bezuinigingsopgave loodzwaar voor de gemeente Mook en Middelaar.

Burgemeester Willem Gradisen en wethouder Geertjan Wienhoven wijten het opgelopen tekort aan de door het Rijk naar de gemeenten overgehevelde taken van het sociaal domein. Dat heeft de gemeente in de rode cijfers gedompeld. “De spelregels zijn tijdens de wedstrijd ook nog eens veranderd”, zegt burgemeester Gradisen, die een praktisch voorbeeld noemt. “In onze gemeente maken velen gebruik van het recht op een vergoeding voor huishoudelijk werk. De burgers staan in hun recht, want het is een aangeboden regeling.” De gemeenten staan er wel voor aan de lat, en Mook en Middelaar ondervindt dat aan den lijve. “Het sociaal domein geeft de genadeklap.”

De opmerking of Mook en Middelaar, dat ondanks de goede kritieken zijn broek niet kan ophouden, bestaansrecht heeft, en wellicht beter af is bij een herindeling wordt verworpen door wethouder financiën Geertjan Wienhoven. “In het bedrijfsleven wordt gesneden in ongezonde afdelingen. Dat is in een gemeentelijke organisatie ondenkbaar. We zijn aangesloten bij drieëndertig samenwerkingsverbanden. Dat kost geld, maar het bespaart ons veel meer. Denk aan de Handhaving in Noord-Limburg. We werken samen met Noord-Limburgse gemeenten om te besparen. En soms hebben we de expertise niet in huis, zoals in de Lob van Gennep. Dan is samenwerking een uitkomst.” Burgemeester Gradisen valt hem bij: “Een herindeling is geen oplossing. Een collega van me zei eens dat twee lijken geen levend wezen maken. Bovendien hebben de buren om ons heen ook financieel lastig.”

Er zit voor Mook en Middelaar, dat de vrij besteedbare ruimte in de begroting de laatste jaren van tweeënhalf miljoen zag slinken naar twee ton, niets anders op dan te gaan bezuinigen. BMC berekende dat een besparingspotentieel in Mook en Middelaar 23 procent oplevert. Bij andere gemeenten leverde dat 30 tot 35 procent op.

Toch zijn noemt BMC in het eindrapport mogelijke besparingen op de werkgebieden Bestuur, veiligheid en milieu; Vervoer, openbaar groen en wonen; Welzijn, sport, cultuur en recreatie; Jeugd: Economie en Participatie; Wmo.

De gemeenteraad is nu aan zet. In een extra opiniërende vergadering geeft de raad het college kaders mee voor de begroting van 2022.