Emile Roemer (SP): 'Lokale politiek is uitstekende leerschool gebleken'

Emile Roemer is bezig aan zijn derde campagne als lijsttrekker van de Socialistische Partij (SP) voor de Tweede Kamerverkiezingen van 15 maart 2017. Als het aan de Boxmerenaar (54) ligt, maakt zijn partij na de verkiezingen deel uit van een nieuw kabinet. "Inmiddels besturen we in de helft van alle provinciën en in vier van de zes grote steden. De SP is er klaar voor om mee te gaan regeren."

Door Martijn Schwillens

Zelf noemt Roemer de aanstaande Tweede Kamerverkiezingen 'de Champions League van de politiek'. "Want hier draait het toch allemaal om", lacht hij. En om in dezelfde beeldspraak te blijven: waar de SP de verkiezingen in 2010 en 2012 als underdog of outsider aan de verkiezingen begon, behoren de socialisten inmiddels tot een partij waar door de concurrentie sterk rekening mee gehouden wordt. Bij de opiniepeilingen schommelt de SP op dit moment tussen de twaalf en achttien zetels. "Maar dat zegt me niet zoveel", weet Roemer uit eigen ervaring. "Vier jaar geleden stonden we een maand voor de verkiezingen nog op 35 zetels en de PvdA op minder dan twintig." Het werden er uiteindelijk vijftien, net zoveel als vier jaar eerder.
Met nog een paar weken tot woensdag 15 maart laat de Boxmerenaar zich echter niet vangen op een te behalen zetelaantal. "De verkiezingen zijn voor mij geslaagd als we gewonnen hebben en daarna de kans krijgen om met de SP een rol te kunnen spelen in een kabinet om onze idealen waar te maken", vertelt hij.

Zonder VVD
Roemer merkt naar eigen zeggen dat er een verandering op komst is in Nederland. "Er is een boel chagrijn in ons land", weet hij, "maar er is dan ook een boel aan de hand op de wereld. Neem de Brexit en Trump of de situatie in het Midden-Oosten met de Arabische Lente die overal mislukt is. Of de bemoeienis van Brussel. Daarnaast hebben we er een paar jaar opzitten vol bezuinigingen. Maar het grootste probleem is dat Nederland al dertig jaar gebukt gaat onder het neoliberalisme, met politiek die erop gericht is om multinationals groter te maken en waarbij elk individu het zelf maar moet uitzoeken. Het wordt tijd voor een kabinet zonder VVD", benadrukt hij. "Wij willen als SP investeren in een samenleving waarin we omkijken naar elkaar. Dat staat haaks op wat de VVD wil. Onze beleving van de rol van de overheid is fundamenteel anders dan die van de VVD en dus sluiten we een samenwerking met die partij uit. We zouden nooit tot een compromis komen waar ik mijn handtekening onder zou kunnen zetten."

Een eerste (en dus historische) deelname aan een kabinet met de SP is volgens Roemer ook helemaal niet ondenkbaar. "Het gaat afgaande op de peilingen lastig worden om een regering te vormen met drie partijen, die dan ook nog eens een meerderheid in de Eerste Kamer hebben, maar ook als je vier of vijf partijen nodig hebt, is een kabinet zonder VVD mogelijk. In het verleden kregen wij altijd het verwijt te klein te zijn, of alleen te kunnen besturen op het platteland. Maar wij hebben de afgelopen jaren in de steden en provinciehuizen wel degelijk aangetoond te kunnen besturen. En qua ledenaantal is de SP ook één van de grootsten."

Belang van mensen
Een andere partij die hij op voorhand uitsluit, is de PVV. Hij legt uit waarom het niet tot een samenwerking met Geert Wilders gaat komen. "Niet wat ze roepen, maar hun stemgedrag bewijst hoe ze echt zijn. De PVV is de partij die de afgelopen vier jaar het meest met de VVD heeft meegestemd. Zij willen helemaal niet meer sociale huurwoningen bouwen of de belastingen aanpassen zodat de lagere inkomens erop vooruit gaan", stelt Roemer, die een 'boze stem' op de PVV vergelijkt met het innemen van een aspirientje. "De koppijn is even weg, maar komt na een uurtje weer net zo hard terug."

Wel, zo erkent Roemer, mikken beide partijen ('maar wij niet alleen') op de stem van de burger die zich al jarenlang ongekend voelt in het regeringsbeleid 'en niets moeten hebben van dit Brussel'. "Mensen vergeten wel eens dat wij in 1994 de eerste partij waren die zich uitspraken tegen de negatieve gevolgen van het Verdrag van Maastricht. Socialisten zijn bijna op voorhand internationalisten, maar wij willen samenwerken in het belang van mensen. Deze EU wil dat niet. Zij zijn uit op macht ter facilitering van multinationals en willen invloed hebben op zaken waarvan wij vinden dat ze bij een land zelf thuishoren. Europese samenwerking is prima, maar dan op het gebied van veiligheid, terrorismebestrijding, vervoer en dat soort zaken. Europese samenwerking is wat anders dan een Europese macht die overal invloed op wil hebben."

Aanhaken bij ideeën
Ruim twintig jaar aan werk in de Tweede Kamer is volgens Roemer niet onopgemerkt gebleven. "Doordat wij veel onder de mensen zijn, weten we als beste wat er leeft. Dat is altijd al zo geweest. Toen Jan Marijnissen en Remi Poppe in 1994 met zijn tweeën in de Kamer kwamen en als enigen waarschuwden dat marktwerking in de zorg zou leiden tot lange wachtlijsten en meer macht bij de zorgverzekeraars werden ze weggehoond door alle anderen. Het duurt soms erg lang voordat bepaalde zaken duidelijk worden. Veel mensen zijn inmiddels groot voorstander van een nationaal zorgfonds en meerdere partijen zijn aangehaakt bij onze ideeën, zoals het afschaffen van het eigen risico of kleinere klassen in het onderwijs. Partijen gaan er nu mee aan de haal, maar wij laten het al eerder zien. Vooral de PvdA is voor de verkiezingen altijd veel linkser. Dat besef begint te groeien."

Hij vult aan: "Maar we kunnen pas echt iets realiseren als we mogen meedoen. Dat bewijzen we op plekken waar we al meedoen." Hoe? Door grenzen op te zoeken, onderstreept Roemer. "Zeker in Amsterdam botst het wel eens, bijvoorbeeld over de manier waarop armoede bestreden kan worden, maar juist door je eigen geluid vaak genoeg te laten klinken, kun je de druk op beleidsmakers opvoeren en door grenzen heengaan."

Verwachtingen
Roemer laat zich niet gek maken door de opiniepeilingen die voor de SP nog geen gunstig beeld laten zien. "Iedere wedstrijd is anders", weet hij. "En de verkiezingen van 2017 laten zich dan ook niet vergelijken met die van 2012. In een vroegtijdig stadium zaten we toen in de peilingen op ruim dertig zetels, maar toen het eenmaal zover was, vonden veel stemmers het blijkbaar toch nog te vroeg om op de SP te stemmen. 'Laten we toch maar PvdA doen', was de gedachte toen. Inmiddels weten die stemmers wat ze daar voor terugkrijgen. Daarom ga ik niet met de VVD in een kabinet zitten. Het draait om om geloofwaardigheid en betrouwbaarheid, niet om het pluche. Ik ga geen beleid uitwerken waar ik niet voor sta, dan word ik op het SP-congres ook met pek en veren weggestuurd. En terecht! Wij staan als SP voor het verkleinen van de inkomensverschillen en minder marktwerking in de zorg. Dan kan het nooit de bedoeling zijn om te gaan regeren met een partij die juist het tegenovergestelde nastreeft."

Op één lijn
Of de liefde met andere (centrumlinkse) partijen wordt beantwoord, zal pas na 15 maart blijken. "Inhoudelijk zijn we het met iedereen wel eens oneens en andersom, maar de afgelopen maanden hebben we natuurlijk veel gesprekken gevoerd, maar regeringen worden niet voor de verkiezingen gesmeed. Het belangrijkste is om dankzij de stemmer in een situatie te komen dat ze als partij niet langer om je heen kunnen. Maar uiteraard is het ook belangrijk dat je als partijen redelijk op één lijn zit met elkaar."

Ook als oppositiepartij kun je volgens Roemer het nodige bereiken, verzekert hij. "Zo werken we momenteel mee aan een nieuwe Klimaatwet van PvdA en GroenLinks die de uitstoot van broeikassengassen sterk vermindert en samen met D66 komen we met een initiatiefwet om de schoolklassen in het onderwijs flink te verkleinen. Wij hebben in Den Haag aangetoond met eigenlijk iedereen samen te kunnen werken. Dat is ook belangrijk, want je moet als partij constant laten zien wat je wilt bereiken en bereikt hebt."

Persoonlijk
Roemer werd voor de verkiezingen van 2010 aangesteld als fractieleider toen Agnes Kant opstapte na een tegenvallende uitslag bij de gemeenteraadsverkiezingen. Hij kan inmiddels bogen op een flinke dosis politieke ervaring. "De ervaring van het wethouderschap is absoluut een pré voor je als Kamerlid begint", kijkt Roemer terug. Al in 2006 werd hij verkozen in de Tweede Kamer na de vier jaar ervoor als wethouder gewerkt te hebben in zijn geboorteplaats Boxmeer. "Maar ook de ervaring als raadslid (1994-2002 in Boxmeer) moet je niet uitvlakken. Zeker juist vanwege de campagnes als lijsttrekker. Lokale politiek is een uitstekende leerschool. Voor elke politicus. Daarin ben ik geen uitzondering."

De verkiezingscampagne is in volle gang en dus is de agenda van Roemer momenteel overbezet. Op de ochtend van het interview met deze krant wacht eveneens een radio-interview, televisieopnames met Johnny de Mol en dan zijn er nog de reguliere werkzaamheden in de Tweede Kamer. "Elke week is volgepland, maar waar ik kan, probeer ik thuis te zijn", zegt hij. "Zeker in campagnetijd is het soms erg hectisch. Momenten van ontspanning zijn dan erg belangrijk. Ik wandel veel. Verder luister ik graag naar muziek en lees ik veel. Niet alleen politieke stukken en kranten, maar ook boeken. Ter ontspanning. En ik ga ik graag naar de sportschool. Het is ontspannend en gezond. Zeker in campagnetijd moet je topfit zijn. Niet alleen lichamelijk, maar zeker ook geestelijk. En tijdens een uurtje sporten ligt mijn telefoon ook in het kluisje, dus dan word ik niet gestoord", lacht hij. Tijdens het bijna uur durende interview rinkelt de telefoon meermaals. Appjes, telefoontjes en berichtjes brengen Roemer tijdens het gesprek niet van de leg. "Maar je ziet, er wordt constant iets van me gevraagd. Daarom is dat uurtje in de sportschool soms erg lekker en als de mogelijkheid zich voordoet, trap ik ook nog steeds een balletje mee bij de veteranen van VV Sambeek."

Land van Cuijk
Als voormalig wethouder uit Boxmeer en inwoner van het Land van Cuijk probeert hij zijn regio ook zo goed als mogelijk te promoten en te vertegenwoordigen in Den Haag. "De problematiek binnen het Land van Cuijk komt in grote lijnen overeen met gebieden in Limburg, Groningen, Drenthe en Zeeland op het gebied van wijk- en dorpsvoorzieningen, veiligheid, onderwijs, leefbaarheid, noem maar op. Als SP hebben we daar oog voor en als we komen met initiatiefwetten of maatregelen voor zulke gebieden, dan gelden die ook automatisch voor het Land van Cuijk."
Maar als de kans zich voordoet, trekt Roemer ook beroepsmatig naar 'zijn' regio. "Neem de Sint Maartenschool (voor zeer gespecialiseerd onderwijs aan kinderen met een handicap, red.) in Nijmegen. "Door de maatregelen van de staatssecretaris komt daar één derde van al het personeel op straat te staan. Daar werken leraren uit het Land van Cuijk en er zitten ook leerlingen uit de omgeving Cuijk, Grave en Boxmeer. Toen dat nieuws bekend werd, ben ik er direct naartoe gegaan en ben daar toen drie uur geweest om met iedereen te praten."
Het Land van Cuijk, of beter gezegd Boxmeer, zijn ook nooit ver weg bij Roemer. "Het gaat soms ook om kleine dingen die ik met veel plezier doe", vult hij aan. "Denk aan de jaarlijkse pronkzitting van BCV De Geitenbok, waar ik graag meehelp voor een prominente gast uit de Haagse politiek, zoals dit jaar minister Bert Koenders. Ik ben blij dat ik dat voor ze kan doen."

"Bovendien", zo verzekert hij, "kan ik met kleine dingen de regio eveneens op de kaart zetten. Voor het programma 'Vroege Vogels' bijvoorbeeld ben ik gaan wandelen door het Maasheggengebied, dat op die manier landelijke aandacht krijgt. Overigens wandel ik ook graag in de Maasduinen en de bossen bij Sint Anthonis."

Lokale politiek
De SP is vertegenwoordigd in de coalitie in Gennep en de grootste oppositiepartij in zowel Cuijk als Boxmeer. Met de lokale politiek van zijn partij houdt Roemer zich naar eigen zeggen echter niet veel bezig. "Ik lees veel over de lokale en regionale politiek natuurlijk in De Maas Driehoek, maar als je zelf niet in de gemeenteraad of het college zit, dan is het ondoenlijk om je er gericht mee te bemoeien. Uiteraard word ik wel eens door de fracties om advies gevraagd en dan geef ik die ook, maar me bemoeien met lokaal beleid is mijn inziens niet wenselijk."
De verkiezingscampagne nadert de komende week haar kookpunt met landelijke debatten en de nodige televisie-optredens. Roemer kijkt er naar uit. "Uiteraard zal de SP ook veel op straat te vinden zijn. Dat past bij onze manier van campagnevoeren en politiek bedrijven. Midden tussen de mensen."

Het interview met Emile Roemer maakt deel uit van de serie 'Tweede Kamerverkiezingen 2017'.