Onderzoek Henk Geene: "Hoe willen senioren oud worden?"

CUIJK | De zorg is constant in beweging en dat geldt uiteraard ook voor de ouderenzorg. De afgelopen jaren zijn er fikse bezuinigingen doorgevoerd; verzorgingshuizen zijn verdwenen en mensen worden geacht steeds langer thuis te blijven wonen. Henk Geene ging bij ouderen zelf te raden wat zij nu eigenlijk willen.

Geene schreef eerder al een boek over de ouderenzorg. Het onderwerp is hem dus niet vreemd. "Ik ben psycholoog van beroep en heb daarnaast jarenlang in de directie van jeugdzorginstellingen gewerkt. Daarnaast was ik crisismanager in verschillende sectoren; waaronder de ouderenzorg. Pas na mijn carrière ben ik mij echt in de ouderenzorg gaan verdiepen", vertelt Geene.

Met zijn boek trok hij de aandacht van onder andere Pauline Terwijn, bestuursvoorzitter van Pantein. Maar ook van Huub van Boekel, voorzitter van het Wanroijse Zorgcollectief, de Wanroijse dorpsraad en de Brabantse afdeling van de KBO (Katholieke Bond voor Ouderen red). Het balletje begint te rollen en Geene wordt gevraagd om een pilot over 'Wonen en Zorg' te organiseren in de gemeente Cuijk en later ook Sint Anthonis. De uitkomsten van de gemeente Cuijk worden 28 maart gepresteerd. Geene geeft alvast een voorproefje van de resultaten.

Problematiek
"Om te beginnen heeft het woon-zorgprobleem in Nederland een aantal oorzaken", vertelt Geene. "Verzorgingshuizen verdwijnen en de indicatiecriteria voor verpleeghuizen zijn veel scherper geworden. De verpleeghuizen zijn heel aanbodgericht en veel minder vraaggericht. Er is nooit aan de burgers gevraagd wat zij nu willen. Tot slot hebben we wel te maken met enorme vergrijzing. De afgelopen vijftien jaar zijn we gemiddeld drie jaar ouder geworden. Dat betekent meer ouderen, dus efficiënter omgaan met de financiën die beschikbaar zijn."

Cultuuromslag
Volgens Geene moet er heel wat gebeuren om die problematiek aan te pakken. "Er moet een cultuuromslag gaan plaatsvinden als we de ouderenzorg goed willen regelen voor de toekomst." Hij licht toe: "Nederland is van oudsher een 'uithuisplaatsingsland'. Dat doen we met kinderen, denk aan pleeggezinnen en internaten, maar ook met ouderen. Die laatste groep ging tot voor kort massaal naar bejaarden- en verzorgingstehuizen. Nu is er een kanteling gaande. Ouderen moeten, en willen, zolang mogelijk thuis blijven wonen. Om dat te realiseren moet er heel wat veranderen."

Naoberschap
Volgens Geene moet het naoberschap (of nabuurschap) weer terugkeren in de maatschappij. "De sociale cohesie is langzaamaan verdwenen, omdat we elkaar steeds minder nodig hadden. Dat moet weer terugkomen, maar dan op een moderne manier. We moeten het weer normaal gaan vinden om elkaar te helpen. Als die mindset veranderd is, dan kunnen we aan de slag. Door bijvoorbeeld een buurtrooster in te voeren."

Eenzaamheid
Uit het onderzoek van Geene blijkt dat eenzaamheid een groot probleem is onder ouderen, maar dat het nooit als zodanig wordt bestempeld. "Niemand noemt het eenzaamheid, maar toch blijkt dat de contactbehoefte enorm is. Daaruit kan je opmaken dat er wel degelijk eenzaamheidsproblematiek leeft." Ook dat kan verholpen worden door de sociale cohesie te versterken.

Maar hoe moeten we dat met z'n allen gaan doen?

Glasvezel
"Er is inmiddels een start gemaakt met de aanleg van glasvezel in het Land van Cuijk en dat is een goede zaak. Internet kan een grote rol spelen bij het leggen van contacten. Je zou een soort digitale huiskamer kunnen creëren waar mensen bij elkaar kunnen komen en hulpvragen voor kunnen leggen. Laagdrempelig en makkelijk te realiseren", aldus Geene.

Maar alleen digitaal contact is natuurlijk niet de oplossing. "Het is een middel om échte contacten te leggen", zegt Geene. Volgens hem zouden niet alleen ouderen contact met elkaar moeten zoeken, maar is het ook van groot belang dat de jongere generatie in contact blijft met senioren in hun omgeving. "Dat de kinderen van een jong gezin eens binnenlopen bij een oudere buurtbewoner bijvoorbeeld", licht Geene toe.

Geclusterd wonen
Uit het onderzoek blijkt ook dat een groep senioren geclusterd wonen als oplossing ziet. "Op verschillende plekken in de regio is dat al aan de orde", vertelt Geene. "Denk aan Hof van Cuijk. Zulke kleinschalige woonvoorzieningen voor ouderen zullen waarschijnlijk in de toekomst nog meer gerealiseerd worden."

Levensloopbestendige woningen
Maar de grootste groep ouderen wil het liefst oud worden in hun eigen vertrouwde woning. En dat hoeft volgens Geene helemaal geen probleem te zijn. "Als we levensloopbestendige woningen maken, moet dit zeker kunnen.

Senioren
Daarnaast ligt er ook een hele grote verantwoordelijkheid bij de ouderen zelf. "Absoluut, zij zijn verantwoordelijk voor hun eigen oude dag", zegt Geene. "Belangrijk is dat zij zelf nadenken wat ze willen. Vaak zie dat hun planning ophoudt zodra ze met pensioen gaan. Dat is helemaal niet slim. Denk op tijd na waar je zou willen wonen als je ouder wordt en doe dat het liefst als je nog fit en vitaal bent. Voorbereid zijn op de toekomst is van groot belang!", zegt Geene.

Inmiddels is er een Cuijk al een werkgroep bestaande uit veertig personen aan de slag gegaan met de onderzoeksresultaten.

Boek
De tweede druk van het boek 'Herziening van het stelsel van ouderenzorg' van Henk Geene is verkrijgbaar via de website van KBO Brabant: www.kbo-brabant.nl.