Toespraak Dodenherdenking burgemeester Van Soest

Vandaag herdenken we de oorlogsslachtoffers op een bijzondere
manier. Gevangen in de greep van het Coronavirus worden we
beperkt in onze vrijheid om gezamenlijk in alle kernen van onze
gemeente bijeen te komen. Waar we jaarlijks met honderden rond
de oorlogsmonumenten bijeen zijn, kunt u de herdenking dit jaar
vanuit huis volgen via Omroep Land van Cuijk en social media.
We herdenken alle Nederlanders die tijdens de Tweede Wereldoorlog
zijn omgekomen of vermoord en allen die zijn omgekomen in
oorlogssituaties en bij vredesoperaties na de Tweede Wereldoorlog.
Vandaag staan we niet alleen stil bij de slachtoffers, maar ook bij
de gebeurtenissen die hebben geleid tot deze honderdduizenden
slachtoffers. De gebeurtenissen die tot onmetelijke ellende en de
dood van zovelen hebben geleid. In militaire strijd, in kampen, door
bombardementen, honger of ontbering.

75 Jaar Vrijheid hadden we groots willen vieren in Nederland, maar
door de coronacrisis is deze bijzondere herdenking in een heel ander
licht komen te staan. Met elkaar herdenken en vrijheid vieren is er
helaas niet bij. Ik betreur het enorm dat we juist nu de herdenking
niet kunnen houden met de generatie die de Tweede Wereldoorlog
nog heeft meegemaakt. Met de mensen die aan den lijve hebben
ondervonden wat oorlog betekent. Zij zijn de laatste getuigen, en
daarmee de laatste verbindende schakel tussen dat wat we nooit
meer willen meemaken en het heden. Hun verhalen over de strijd
die nodig was om onze vrijheid te bevechten tegen de fascistische
machthebbers, zijn gelukkig inmiddels wel goed gedocumenteerd
behouden voor volgende generaties. Zelfs met de beperkingen in
onze vrijheid die we thans ervaren, hebben we meer dan voldoende
redenen om toch de vrijheid te vieren. We leven immers in een
democratie, zijn vrij een eigen mening, geloof en overtuiging te
hebben. Tijdens deze coronacrisis beschermen we onze meest
kwetsbare inwoners, ook al vraagt de 'social distancing' veel van ons.
Zorgen voor haar meest kwetsbaren, is wat een beschaving doet. En
gelukkig kunnen we en doen we dat ook.

Er zijn nu veel mensen die vergelijkingen maken met de oorlogsjaren,
maar het overheerst worden door een vijand die terreur uitoefent, is
natuurlijk nog vele malen verschrikkelijker dan een virus waar we
moeilijk vat op krijgen. We ervaren hoe moeilijk deze periode voor
ons is, hoe erg moet oorlog dan zijn? Met vervolging en vernietiging
vanwege cultuur, afkomst of seksuele voorkeur. De honger, de
tewerkstellingen, de onderdrukking. Misschien groeit nu ons
mededogen met mensen in de wereld, die deze ellende nog steeds
ervaren en elders gaan zoeken naar vrede en vrijheid.

Sinds de Tweede wereldoorlog 75 jaar geleden beëindigd werd, is dit
de eerste periode dat we niet alles kunnen doen wat we willen, dat
we niet zomaar kunnen gaan waar we willen. Een moeilijke, onzekere
periode voor velen, die al veel levens heeft gekost, ook in onze
gemeente. Maar wat ik ook zie, is dat deze crisis de saamhorigheid
versterkt. De mensen die minder hard getroffen worden, leven mee
met hen die moeten vrezen voor hun gezondheid, of die van de ene
op de andere dag hun werk kwijt zijn. Er wordt voor elkaar gezorgd,
we voelen ons in deze moeilijke tijd meer met elkaar verbonden.
Het kan niet anders dan dat we hier samen beter uitkomen. Weer
meer naast elkaar dan tegenover elkaar gaan staan. In ons eigen
land, maar ook samen met andere landen. Wereldwijd hebben we
dezelfde ongrijpbare vijand. De Tweede Wereldoorlog kon alleen
beëindigd worden door intensief en vol overgave samen te werken.
Daarna zijn Europese landen de samenwerking aangegaan vanuit de
gedachte dat als we één Europa zouden zijn, we nooit meer oorlog
zouden hebben.

Al vijfenzeventig jaar leven wij weer in vrede met andere landen en
in vrijheid met en naast elkaar. Ondanks de moeite die populisten
zich getroosten om ons anders te doen geloven, leven we vreedzaam
samen met mensen met andere geloven, andere culturen, andere
levenswijzen. De sleutel is respect en verdraagzaamheid. In alle
gevallen begint vrijheid met respect voor elkaar en respect voor de
rechten van een ander. Juist ook in moeilijkere tijden.
In Boxmeer woonde en werkte de karmeliet Titus Brandsma. Ter
nagedachtenis aan hem wordt dit jaar aan het Titus Brandsmaplein
een monument onthuld. Voor en tijdens de oorlog heeft hij
zich verzet tegen de rassenhaat en de Jodenvervolging door de
nationaalsocialistische overheersers. Hij streed voor menselijke
waardigheid, vrijheid en democratie. Helaas heeft hij deze strijd met
de dood moeten bekopen. Titus Brandsma overleed in 1942 in het
concentratiekamp Dachau.

In een land waarin een volk onderdrukt wordt, geen vrijheid van
meningsuiting bestaat, zal vrijheid vooral voelen als een verlangen.
In een vrij land als Nederland, hebben we een aanzienlijk ruimere
keuze in wat vrijheid voor ons betekent. Al kennen we door de
maatregelen rondom de coronacrisis intussen wel een klein beetje
dat gevoel van verlangen. Zeker nu vrijheid voor de één, letterlijk de
dood van een ander kan betekenen. En nu we heel veel tijd in en
rondom ons huis doorbrengen, kunnen we er zeker ook bij stil staan,
wat voor ons het allerbelangrijkste is aan vrijheid. Hoe we willen
dat die vrijheid er straks uitziet. We zullen niet alles meer kunnen
doen wat we gewend waren. De anderhalve meter maatschappij
zal voorlopig onze nieuwe werkelijkheid zijn en we zullen een
zware economische crisis moeten overwinnen. Maar ook onder die
omstandigheden zullen we de echte vrijheid nog meer waarderen
dan voorheen.

Laten we ervoor zorgen dat daarbij de verbondenheid die we nu
hebben verworven, ook tijdens de grotere vrijheid straks, niet
verloren gaat. Dat zijn we aan elkaar verplicht en zeker aan hen die
vochten voor de vrijheid die wij nu zo lief hebben.