‘Dit zijn flarden van een oorlogsverhaal’

OVERLOON | Het is deze maand precies 76 jaar geleden dat de Slag om Overloon, en de daarbij komende evacuatie, plaatsvond. Harry Beckers was negen jaar, maar het staat voor eeuwig in zijn geheugen gegrift. Samen met jeugdige mede-Overlooners Jan Goemans en Tijke van Perlo spelen Harry en zijn herinneringen de hoofdrol in een minidocumentaire over de evacuatie.

“We waren vertrokken vanuit buurtschap de Heij bij Maashees, daar moesten we namelijk een tijdje bivakeren. Het was eind oktober, de frontlinie was inmiddels opgeschoven, en we liepen we richting Meerlo. Onderweg passeerden we een appelboomgaard. Onderaan die bomen lagen appels, van die inmiddels wat zachtere. Appels zoals je ze nu niet in de supermarkt zou zien liggen. Omdat het herfst was lag alles voor het oprapen, dus wij hebben die appels gewoon gepakt en opgegeten.”

Details, ontzettend veel details gebruikt Harry om zijn toch al niet oninteressante verhalen verder van smaak te voorzien. In geuren en kleuren vertelt de 85 jarige Overlooner hoe hij als 9-jarige de evacuatie van Overloon heeft meegemaakt. Hoe ze zijn gelopen, wie ze tegenkwamen en met wie ze zelf waren. Die eindeloze stroom aan details maakt de verhalen uniek, levendig en geloofwaardig. Maar het roept ook vragen op. Niet alleen over de oorlog zelf, maar ook over Harry. Meermaals kijken Jan en Tijke elkaar verbijsterd aan. “Hoe kan het dat u dit nog weet?” In antwoord haalt Harry zijn schouders op, alsof het ook voor hem raadsel is. Maar hij is dankbaar voor deze bijzondere gave, en vervolgt rustig maar passievol zijn verhaal.

“Bij die boomgaard werden we opeens verrast door het geloei van die nebelwerfers. Daar waren de Duitsers op dat moment mee aan het schieten. Zes van die raketten werden er telkens afgevuurd richting de frontlinie. Ik wist dat die raketten ongeveer 5 a 6 kilometer verderop neer zouden komen. Precies waar wij vandaan kwamen….” Nog voor Harry de indrukwekkende reis verder uitlicht schiet er nog een fijn detail te binnen. “Die raketten, die hadden van die die hulzen. Bij het afvuren braken die open. Mijn toenmalige buurman, die nu in Venray woont, had zo’n huls in zijn tuin staan. Die was heel sierlijk opengebarsten!”

Bij het begin van de oorlog was Harry vijf jaar oud. Daarvan geeft hij toe niet veel meer te herinneren. Maar dit wordt ruimschoots gecompenseerd met uitgebreide hoofdstukken uit de tijd van de bevrijding. Meermaals spreekt Harry de woorden “Dit zijn flarden van een oorlogsverhaal”, waarmee hij aangeeft ook bij lange na niet alles meer voor de geest te kunnen halen. Maar de meest indrukwekkende beelden spelen zich nog als een film af in Harry’s hoofd.

“Tijdens de luchtgevechten moest ik altijd naar binnen van mama, het was niet veilig. Maar mijn vader en oom, die gingen dan buiten staan kijken. Dat was toch wel spektakel. Vanuit het raam kon ik dan alsnog veel van de actie meekrijgen. Bijvoorbeeld wanneer er uit die vliegtuigen allemaal witte zakdoekjes vielen. Dat waren natuurlijk helemaal geen zoekdoekjes. Het vliegtuig zat in de problemen en de bemanning sprong zich in veilig. Maar ik kan me ook nog goed herinneren, alsof het gisteren gebeurde, dat er bij een luchtgevecht werd geschoten. Het ging er flink op los met duimdikke patronen. Een aantal kwamen ook diep in de lindeboom bij ons in de buurt. Zeker wel zes centimeter in de stam.”

De documentaire
Als het aan Harry, of zijn aandachtige publiek ligt, blijft hij tot na ver na zonsondergang doorgaan met vertellen. Het is enkel de klok die nog een enigszins remmend effect heeft op Harry. Om de verhalen niet verloren te laten gaan is er een korte documentaire gemaakt over de wandelende oorlogsencyclopedie. Het is de taak van de jeugd om de verhalen door te geven, dus een video leek een logischere keuze dan een boek. Hierom gingen Harry en dochter Bianca op zoek naar een productieteam. Het was het Grafisch Lyceum in Rotterdam die met enthousiasme reageerde op de oproep van het duo. Een interne advertentie leidde uiteindelijk tot een zestal geïnteresseerde studenten, waarvan Wesley Spruit en Jonathan Breijer uiteindelijk de uitverkorene waren.

Om de boel te bekostigen zijn een aantal bedrijven benaderd. “De Rabobank Boxmeer reageerde direct enthousiast en ook vanuit de omgeving werd een financiële ondersteuning toegezegd” vertelt Bianca. Uiteraard stond ook het Oorlogsmuseum in Overloon open voor de documentaire, en stelde het museum open als opnamelocatie.

Ten tijde van de bevrijding was Harry een tienjarige knul. Het was hierom dat het idee ontstond om de documentaire vanuit de ogen van die leeftijd te laten afspelen. Het oog viel al snel op Jan, petekind van dochter Bianca, en zijn vriendje Tijke, die een bijzonder vergaande interesse heeft in de geschiedenis. Tijke: “Het is heel indrukwekkend allemaal. Toen ik 10 was had ik gewoon een rustig leventje. Ik ging gewoon naar school. Nooit dat ik bij zoiets ook maar een moment stil heb gestaan.” Jan vult aan: “We hebben natuurlijk wel veel geleerd over de oorlog. Maar als je zoiets hoort. Pas dan realiseer je je hoe heftig het was!”

Veel interessanter
“Dit maakt de geschiedenis een stuk interessanter” vervolgt Jan zijn verhaal. Normaal gesproken ligt het interessegebied van de jonge Overlooner niet in het verleden. “Maar dit maakt het toch heel erg leuk!” vertelt hij opgewekt. Tijke: “In mijn klas ben ik een van de weinige die dit wél super interessant vind.” Beide jongens zijn er van overtuigd dat het gebrek aan klassikale interesse komt door de geringe rol die deze regio, hoewel onterecht, speelt in de geschiedenisboeken. “Het gaat allemaal over Amsterdam en Rotterdam. En dat de koningin naar Engeland ging enzo. Als deze regio wat vaker zou terugkomen in de boeken, dan wordt het voor de mensen in onze klas veel leuker!” Harry knikt instemmend mee.

Puzzel
Sinds 14 oktober staat de documentaire op het internet. In iets meer dan tien minuten legt Harry uit hoe hij die tijd heeft meegemaakt. Opdat de herinneringen intact mogen blijven via de jeugd. Hopend de gebroken oorlogsgeschiedenis van de regio beter in beeld te krijgen. Dat meerderen hun verhalen delen. “Het is een puzzel van 1000 stukjes en je hebt er zelf 300. Samen komen we een stuk verder maar we zullen die puzzel nooit compleet maken”

CV Harry Beckers
Harry Beckers is geboren op 12 mei 1935 op de Hei(kant) in Overloon als Harry van Campse Piet. Na de lagere school ging hij naar de Landbouwschool in St Anthonis, gevolgd door de tuinbouwvakschool in Haps. Waarna hij nog een specialisatiejaar in de bloemsierteelt heeft gevolgd in Well. Met de opgedane kennis startte Harry in 1960 zijn eigen tuinbouwbedrijf aan de Rondweg in Overloon. Met name groenten en asperges waren de specialiteit, later ook in perkplanten. In het jaar 2000 is hij gestopt als zelfstandig ondernemer, maar tot heden nog steeds actief als hobbytuinder.
In zijn vrije tijd was Harry jarenlang actief bij de sportclub van de jonge boeren, voetbal (veteranen van SSS ‘18) en zaalvoetbal, wat hij tot op heden nog steeds beoefend.