Scheepswrak ‘De Kiekuut’ afgezonken in Kraaijenbergse plassen: ‘Ongekend avontuur op Nederlandse bodem’

CUIJK | Op donderdag 25 maart is een scheepswrak van maar liefst 27 meter lang afgezonken in de Kraaijenbergse Plassen, gemeente Cuijk (NB). De Kiekuut, een schip dat als voormalig zandzuiger een rol speelde bij het ontstaan van de geliefde zoetwaterplassen, doet nu dienst als duikobject voor recreatieve duikers en als oefenplatform voor onder andere de brandweer. Nog nooit eerder in de regio is zo’n groot object - met succes - afgezonken ten behoeve van de onderwatersport. Een groot avontuur dus, en dat letterlijk en figuurlijk op Nederlandse bodem.

Het afzinken van zo’n groot schip is een uitdaging. Een draaiboek en wetgeving ontbreekt.
In 2011 ging het mis in Grevelingen toen het duikwrak ‘Le Serpent’ vrijwel direct weggleed en 18 meter dieper kwam te liggen dan de bedoeling was. De gemeente Cuijk heeft een soortgelijke situatie weten te voorkomen met behulp van gedegen voorbereiding samen met de betrokken partijen en het slaan van 25 meter lange palen die het schip op zijn plek te houden.

De Kiekuut is vroeg in de ochtend vanaf de haven aan de Keersluisweg naar de afzinklocatie gesleept. Dit is zo’n 30 meter van de kant, ten hoogte van het toekomstige ontmoetingscentrum de Bungelaar (de Bungelaar 4 te Beers). Daar is het schip volgepompt met water. Het zinken van het schip duurde langer dan verwacht, maar op het einde ging het heel rap. De eerste duikers gaven aan dat het schip perfect op zijn plek ligt, al was het stof nog onvoldoende gezakt voor goede onderwaterbeelden.

Video: Wilco van Lanen

Duikinformatie
Het schip ligt nu op ongeveer 12 meter diepte en is vrij toegankelijk voor zowel beginnende als gevorderde duikers. Een gedeelte van het schip is opengelaten voor extra uitdaging. Voor de veiligheid is er een duikrail aangebracht, zodat duikers het schip indien nodig snel kunnen verlaten. Op het dek wordt een auto en een sloep vastgemaakt waar o.a. de brandweer mee kan oefenen.

Het schip
De Kiekuut is geschonken aan de gemeente Cuijk door de firma Smals. Het schip is 27 meter lang, 5.75 meter breed en 1.65 meter diep. De bodem is van beton en het bovenschip van staal. Het is gebouwd in 1938 in Den Helder en begon zijn carrière als vuilschip. Men voer in die tijd met een berg afval de zee op om het daar te dumpen. Tussen 1960 en 1962 is het schip omgeslagen en is er iemand verongelukt. Daarna is het schip omgebouwd en geregistreerd als zandzuiger Kiekuut (naar de uitroep: Kijk uit!). Vanaf de jaren 90 is het gebruikt als onderhoudsschip tot ca. 2010 ten behoeve van bouwstoffenwinners.

Mooiste zoetwaterplassen
De Kraaijenbergse Plassen waarin het schip nu ligt behoren volgens kenners tot de mooiste zoetwaterplassen van Nederland. Doordat de plassen zijn gevormd door kwelwater – dus geen Maaswater – is het er glashelder en kun je voor Nederlandse begrippen ver vooruitkijken. De plassen zijn op het diepste punt 35 meter, maar het meeste leven vind je tot 10 meter. Daaronder krijgt begroeiing geen kans vanwege een gebrek aan licht. De ervaring leert dat objecten onder water plaatsen zijn waar het onderwaterleven zich concentreert, wat deze plekken extra aantrekkelijk maakt voor duikers. Op de bodem zijn nog meer restanten terug te vinden van de werkzaamheden die er in het verleden hebben plaatsgevonden. Denk bijvoorbeeld aan trossen touw, lege vaten en een sloep. Deze onderdelen bieden beschutting voor onder andere de snoekbaars, de snoek en de paling. De hoop is dat ook de Kiekuut gaat dienen als leefgebied of kraamkamer voor verschillende vissen.

Betekenisvol project
Wethouder Jilisen vertelt wat het afzinken van de Kiekuut als project betekent voor de gemeente: “Er is hier weer iets bijzonders te doen. En dat betekent meer bezoekers én mond-op-mondreclame voor ons en de gemeente Land van Cuijk in wording. Wij zijn blij met de reuring in het gebied, want we hebben grote ambities om deze regio op toeristisch/recreatief vlak verder te ontwikkelen. Met alle mogelijkheden hier en met de Maasheggen en de Verborgen Raamvallei om de hoek, heeft het gebied veel potentie.” Een bijkomend voordeel is dat duikers veelal rustige momenten kiezen, wat maakt dat eventuele drukte gespreid wordt.

De mogelijk makers
Het daadwerkelijk afzinken van de Kiekuut is het resultaat van een samenwerking tussen verschillende partijen en de gemeente. Zo heeft Onderwaterrecreatie Cuijk een belangrijke rol gespeeld in het project, net als Valk SHR, Hans Geurts Cuijk b.v. en koninklijke Smals N.V. Ook Duik- en bergingsbedrijf Visschers, architectenbureau Kokke, en Linders meten en peilen waren betrokken.