‘Met name het menselijke aspect spreekt me enorm aan in dit prachtige ambt’

Het was 1 juni 2022 precies tien jaar geleden dat mr. drs. Willem Gradisen begon als burgemeester van Mook en Middelaar. “Terugkijkend op die tien jaar geloof ik dat mensen zijn gaan waarderen dat ik altijd de menselijke maat heb gezocht. Zowel in de gemeentelijke politiek als in de lokale gemeenschap”, vertelt Gradisen.

Door Martijn Schwillens

Het is natuurlijk de vraag of tien jaar officieel een jubileum genoemd mag worden. Maar een mijlpaal is een decennium natuurlijk wel. En dus werd Willem Gradisen op 1 juni ineens verrast door zijn collega’s. “Ik had zelf eigenlijk niets in de gaten, maar het bestuurssecretariaat kwam ineens binnen met een bos bloemen en een aspergepakket. Natuurlijk wist ik ergens wel dat ik al tien jaar burgemeester ben in Mook en Middelaar, maar bij de datum zelf stond ik niet stil.”

‘Geen politieke macht’
De gemeente Mook en Middelaar kwam in 2012 eigenlijk bij toeval op zijn pad, zoals ook zijn keuze om dit ambt te gaan bekleden niet het gevolg was van een vooraf uitgestippeld traject. “Ik was zestien jaar lang wethouder geweest in Tiel en inmiddels als directeur in dienst bij een kringloopbedrijf in Maarssen. Via de kabinetschef van Zuid-Holland werd ik in 2010 gevraagd of ik kandidaat voor het waarnemend-burgemeesterschap wilde zijn in de Alblasserwaard (Liesveld, red.). Daar heb ik toen met graagte ja tegen gezegd, ook om te kunnen ontdekken of het burgemeestersambt iets voor mij zou zijn”, legt Gradisen uit. Hij werd door de raad van Liesveld voorgedragen en later volgde de sollicitatie bij de gemeente Mook en Middelaar, waar hij in de lente van 2012 werd benoemd als opvolger van Rob Persoon. “De gemeentelijke herindeling met Gennep en Bergen was net geklapt toen ik hier begon. Mijn strategie, die ik nog steeds hanteer, is om als burgemeester vooral te luisteren en pas als laatste mijn mening te delen in het college. Als wethouder in Tiel had ik er juist een handje van om vaak als eerste mijn zegje te doen. Als burgemeester heb je geen politieke macht, die ligt bij de gemeenteraad en de wethouders. Het mooie vind ik dat je kunt sparren en mensen een spiegel mag voorhouden. Alleen samen bouw je iets op.”
        Zeker de eerste jaren in Mook en Middelaar waren erg uitdagend, herinnert hij. “In de eerste periode werd het college gevormd door het CDA en de VVD. Er was goed mee te werken, maar er was na het niet doorgaan van de herindeling in de raad echt tweespalt, omdat voor- en tegenstanders van de gemeentelijke fusie niet meer goed met elkaar overeenkwamen. In 2014 veranderde de samenstelling. De afgelopen acht jaar was er een samenwerking met de lokale partij DGP, GroenLinks en PvdA. Dat college functioneerde ook uitstekend. Nu zit er in het nieuwe college een nieuwe generatie bestuurders (van DGP, VVD en PvdA, red.). We hebben een nieuwe gemeentesecretaris van 37 en twee wethouders van begin en midden dertig. Met elkaar gaan we ontdekken hoe het college zo goed mogelijk kan functioneren. Ik vind dat een prachtige uitdaging.”
        Op bestuurlijk vlak heeft Gradisen de afgelopen tien jaar zijn verantwoordelijkheid gepakt en genomen, maar de politieke beslissingen lagen bij de wethouders en de raad, benadrukt hij. “Openbare orde en veiligheid zijn de zaken waar ik direct verantwoordelijk voor ben, maar de andere zaken liggen primair bij de wethouders. Mijn partijpolitieke achtergrond (PvdA) speelt ook geen enkele rol.”

Burgemeester-in-coronatijd
De twee meest bijzondere jaren als burgemeester liggen volgens Gradisen net achter hem. “Corona was een bijzondere en ook best wel heftige tijd”, erkent hij. “Ineens kreeg ik vijf, zes brieven dat ik mijn legitimatie als burgemeester kwijt was omdat ik de overheidsmaatregelen handhaafde, zoals de lockdown en de horeca-sluiting. Zeker op social media waren de reacties soms best heftig. Werd ik ineens uitgemaakt voor lid van de gezondheidsmaffia. Als burgemeester sta je aan het front en je moet ook niet weglopen voor die verantwoordelijkheid. Ik heb geprobeerd zoveel mogelijk contact te houden met de lokale horeca, die enorm te lijden hebben gehad van de landelijke maatregelen, waarvan jij als burgemeester het lokale gezicht bent. In de periode dat mensen ineens hun salaris zien wegvallen of geen inkomsten meer hebben, dan weet je dat emoties hoog kunnen oplopen”, weet Gradisen. “Maar mijn dochter overkwam hetzelfde als eigenaresse van een kapperszaak. Als je vertelt dat je als vader indirect doormaakt wat een horecaondernemer of iemand die werkzaam is in de cultuursector ook doormaakt, dan opent dat vaak ruimte voor een goed gesprek. Het was niet de leukste periode als burgemeester, maar wel heel leerzaam. Waar ik mensen van steun heb kunnen voorzien, heb ik dat altijd geprobeerd te doen”, vervolgt Gradisen, die op het gebied van openbare orde en veiligheid de afgelopen tien jaar ‘gelukkig’ weinig opvallende zaken heeft meegemaakt. “Veel grootstedelijke problematiek hebben we hier niet. Ik heb tweemaal een XTC-lab gesloten en het een keer moeten opnemen voor een ambtenaar die bedreigd werd. Voor de rest hebben we in deze gemeente vooral huis-, tuin- en keukencriminaliteit. Los van ondermijning. Het risico daarop is overal in Nederland aanwezig. Gelukkig hebben we geen enorm buitengebied, wat de controle wat gemakkelijker maakt.”

Persoonlijke gesprekken
Het meest in zijn element is Gradisen als hij de functie van ‘burgervader’ kan bekleden. Te midden van ondernemers, bewoners en verenigingen. “Als wethouder ging ik vroeger al overal naar toe om mijn gezicht te laten zien. Ook als sport en cultuur niet in mijn portefeuille zaten, stond ik langs de lijn of was ik aanwezig bij een optreden van het koor. Contact met inwoners en verenigingen is wat je voedt. Zoals ik ook graag bedrijfsbezoeken afleg”, zegt hij. “Ik vind dat je als burgemeester dicht bij jezelf moet blijven. Ik deel veel via social media. Zeker in coronatijd was het ideaal om mensen deelgenoot te maken van wat er allemaal speelt, omdat je ze ineens niet meer tegenkwam op straat of bij een vereniging. Het is ook een communicatiemiddel waar mensen op kunnen reageren. Je toont daarmee je eigen kwetsbaarheid. Waarom niet? Maar ik deel ook leuke dingen natuurlijk. Zo nam ik voor Moederdag een liedje op. Ik wil een laagdrempelige burgemeester zijn, waar mensen altijd bij terecht kunnen. En soms is afstand gewenst. Zoals bij overlast door inwoners of bedrijven en je een positie inneemt waarbij het voor alle partijen duidelijk moet zijn dat het mij ernst is.”
        Gradisen groeide op in Tiel en werd voor het eerst burgemeester - zij het als waarnemer - in Liesveld, gelegen in de Alblasserwaard. “Dat is hemelsbreed zestig kilometer hier vandaan, maar de Oranjevereniging is daar in elk dorp de grootste vereniging. Tijdens Koningsdag worden daar aubades gehouden en christelijke en oudhollandse liederen gezongen. Enkele maanden later kwam ik in Mook, waar ze trots zijn op de Slag op de Mookerheide en er zelfs straten zijn vernoemd naar aanvoerders van het Spaanse leger, zoals Bracamonte, die twee broers van Willem van Oranje om het leven hebben gebracht. Nou, daar hoef je echt niet mee aan te komen in de Alblasserwaard”, lacht Gradisen. “Maar ik benadruk altijd en overal dat mensen meer met elkaar overeenkomen dan dat ze verschillen. Dat is met migranten zo, en ook zo met gelovigen en ongelovigen. Ik kom uit een Tielse volksbuurt en ging naar een christelijke school, waar ook veel Molukkers op school zaten. Dankzij andere culturen heb ik geleerd dat het overal anders is. Niet beter of slechter, maar anders. Ik zie het ook terug bij mijn eigen kinderen. Mijn zoon is van de PvdA en werd in de gemeenteraad verliefd op iemand met een migrantenachtergrond van GroenLinks. Zo kan het dus ook en de contacten met haar familie verrijken ons leven. Ik wil er maar mee zeggen: mensen van SGP en ChristenUnie, die in de Alblasserwaard en Betuwe nog heel groot zijn, hebben een andere kijk op de wereld dan jij en ik, maar in grote lijnen heeft iedereen het beste met elkaar en zijn lokale gemeenschap voor.”

(Interview gaat onder de foto verder)

Willem Gradisen in zijn element, achter de microfoon en met gitaar in de hand op de nieuwsjaarsreceptie van de gemeente. - Foto: Gemeente Mook en Middelaar

Die kijk op de wereld om zich heen, heeft Gradisen veel gebracht, stelt hij. “Er was in de eerste jaren in de lokale politiek geen brug te slaan tussen bijvoorbeeld DGP (voorstander van een fusie met Gennep en Bergen) en VVD, tegenstander van een herindeling. Inmiddels zitten ze samen in een nieuw college van B en W. Als partijen elkaar als het ware uitsluiten, is dat nooit goed. Als burgemeester sta je boven de partijen. Dat is je rol. Ik zie het ook als mijn taak om lokale bestuurders en gemeenteraadsleden attent te maken op hun gezamenlijke verantwoordelijk voor deze mooie gemeente”, legt hij uit. “Want mooi, dat vind ik het hier zeker. De gemeente is klein, maar qua natuurschoon één van de allermooiste van ons land, met de Jansberg en Mookerheide, de Mookerplas, het rivierenlandschap van de Maas, maar ook heuvels, bos en heide. We hebben hier alleen de zee niet. Ik loop ook graag langs de Maas. De variëteit is heel bijzonder. Dankzij de fietsbrug komen dagelijks honderden fietsers door onze gemeente en zien we een toename van recreatief verkeer. In die zin heeft de brug ook letterlijk een brug geslagen tussen Mook, Malden en het Land van Cuijk. Ook qua wonen trouwens. Sowieso zijn we een bijzondere gemeente, want we vallen onder de periferie van Nijmegen, maar zijn sterk geworteld in Limburg. En ondanks dat we een kleine gemeente zijn (circa 8.000 inwoners), kent bijna iedere Nederlander de Mookerheide. Ik ben trots op Mook en Middelaar.”

Afscheid in 2024
Gradisen mag nog twee jaar burgemeester zijn van Mook en Middelaar. Dan loopt zijn (wettelijke) termijn af. “Op 1 juni 2024 s moet ik sowieso stoppen, want in dat jaar word ik zeventig jaar. De komende twee jaar ga ik er alles aan doen om het lokaal bestuur als team te laten functioneren en de goede naam die Mook en Middelaar zowel in de regio Nijmegen als in Limburg heeft, nog verder te verbeteren.”

CV Willem Gradisen
Mr. drs. Willem Gradisen (19 september 1954, Tiel) kent een lange geschiedenis in de politiek. In 1982 werd hij gemeenteraadslid namens Professief Neerijnen alvorens hij namens de PvdA aan de slag ging als raadslid in de gemeente Tiel. In zijn geboortestad was hij tussen 1994 en 2009 wethouder. Na een periode van twee jaar als waarnemend-burgemeester in Liesveld, dat in 2012 opging met twee buurgemeenten, werd hij in datzelfde jaar benoemd tot burgemeester van de gemeente Mook en Middelaar. Daar is hij bezig aan zijn tweede termijn. Gradisen is meester in de rechten en doctorandus in de geschiedenis en werkte vroeger als docent. Eerst op een middelbare school, later op de politieacademie. Eerder dit jaar was Gradisen informateur in de gemeente Molenlanden.