'Cultuurrondje Boxmeer' met Gidsgroeter Wil Bank
Kunst en cultuur 141 keer gelezen BOXMEER - Boxmeer is niet alleen een centrumplaats die stevig aan de weg timmert, het is ook een plaats met een rijke en roemruchte historie, zowel adellijk, werelds als religieus. "Ook voor mensen die hier wonen en Boxmeer kennen levert het soms verrassende inzichten op", vertelt Wil Bank. Zij is één van de vier Gidsgroeters die bij toerbeurt elke donderdag een rondleiding verzorgen door Boxmeer. "Het aantal deelnemers is wisselend, maar grote groepen hebben we nog niet gehad. Meestal melden zich tussen de vijf en tien mensen."[image=312859]
Een tour langs de historische en culturele schatten in één dag, zo kan de rondleiding wel worden omschreven. De twee uur durende wandeling voert van de Weijer naar het vroegere kasteel, dan naar de basiliek. Onderweg maakt de gids pas op de plaats bij andere monumentale panden en verrassende doorkijkjes. "Boxmeer heeft heel veel te bieden, daar willen wij graag over vertellen", zegt de 66-jarige oud onderwijzers. Gewapend met een fotomap staat ze in de warme zomerzon klaar voor het 'Rondje Boxmeer'.
Vertrekpunt De Weijer kende vele functies. "Het was ooit de woning van de pastoor, residentie van de droste van de graaf, het was een jongensschool en een oude mannen- en vrouwenhuis, geleid door de zusters JMJ. "Na het vertrek van de zusters in 1974 werd het verbouwd tot cultureel centrum", vertelt Wil Bank.
"De Weijer is niet in één keer is gebouwd maar gefaseerd, dat zie je aan de verschillende bouwstijlen", zegt Wil, terwijl ze haar gasten langs het complex voert. "Zie je dat Mariabeeld, boven in die nis? Dat heeft broeder Thiery nog geregeld".
Ze trekt haar klapper uit de tas en toont een oude foto van het vroegere Jozefklooster. "Zie je daar de entree van winkelpassage 'De Kloostertuin'? Kijk, daar stond vroeger dit klooster." Ook het aanliggende Jozefstraatje herinnert aan de vergane glorie.
Het bruggetje vormt de entree naar het Weijerpark, de groene long van Boxmeer. "Een aantal jaren geleden heeft de gemeente het op de schop genomen. Veel mensen vonden het veel te kaal, maar als je het nu ziet ligt het er geweldig bij."
[image=312862]
Waar nu het schoolgebouw staat, stond ooit Huize Elsendonck. Het werd tussen 1930 en 1940 afgebroken. "Kijk eens, wat een statig pand", laat Wil zien. "Het was de woning van verschillende generaties van de vooraanstaande familie Hengst. Zij waren de rentmeesters van de kasteelheer." Het lommerrijke park met zijn prachtige statige bomen, was ooit een particulier uitloop voor de familie Hengst en later, toen de nonnen er een kruisweg hadden ingericht, kwamen pelgrims hier bidden. "In de volksmond werd het 'Nonnenbosje' genoemd."
Achter basisschool de Weijerhof langs gaat het naar de Veerstraat, waar op een steenworp afstand van elkaar de Protestantse kerk en de Nepomukkapel staan. Dat het protestantse gebedshuis er staat, is te danken aan de protestantse burgemeester Heshusius. De protestanten, volgens een Volkstelling in 1810 slechts 17 zielen op 1822 inwoners, wilden de kapel bij de poort van het kasteel tot hun gebedshuis maken. Dat stuitte op zo veel weerstand bij de katholieke bevolking, dat de dominees met geld van onder andere Koning Willem I een protestantse kerk met domineeswoning konden laten bouwen.
[image=312857]
De Nepomukkapel, vernoemd naar de Tsjechische heilige van het 'water', wordt regelmatig gebruikt voor tentoonstellingen. "De kapel heeft een prachtig barok altaar. En de glas in lood ramen hier aan de zijkant, die zijn bij de restauratie geschonken door voerfabrikant Hendrix."
De laan over de brug met bijna sprookjesachtig uitzicht over de gracht voert naar de entree van het vroegere kasteel, dat twee museums herbergt. Ook het prachtig gerestaureerde kasteel, gebouwd in neo classisistische Louis XVI stijl, is met zijn witte gevels en fraaie versieringen een plaatje voor het oog. Bevlogen vertelt Gidsgroeter Wil over de roemruchte geschiedenis, legendarische bewoners als Jan de Boc en de 'Dolle graaf' Johan Baptist, over belegeringen, branden en verwoestingen. "Toen Jan de Boc tol ging heffen aan schippers op de Maas, viel dat niet bij iedereen in goede aarde. Het leverde de nodige conflicten op." Graaf Albert van den Bergh en zijn gemalin Madeleine de Cusance, die rond 1650 het kasteel bewoonden, vroegen de Karmelieten om een klooster met Latijnse School te bouwen, om de positie van de katholieke enclave Boxmeer te verstevigen.
[image=312860]
Aan het begin van 't Zand, de oude verheven weg die in vorige eeuwen bij hoog Maaswater begaanbaar bleef, staat het bronzen beeldje 'De Wierookzwaaier', waar Kenny Knuiman model voor stond. "Enkele jaren geleden zijn langs de route van de vaartprocessie een aan aantal figuren die een rol spelen geplaatst. Leuk hè!" Direct na het rustaltaar, waar tijdens de 'Vaart' pas op de plaats wordt gemaakt, gaat het via het Zandpaadje naar de oude Varkensmarkt. "Hier had de pastoor vroeger een eigen visvijver. Het verhaal gaat dat er in die tijd mensen in het dorp waren, die ook een visje lusten. Die gingen dan 's nachts in de vijver van de pastoor hengelen."
Tussen een monumentale boerderij met een uilengat in de frontgevel en de vroegere slagerij van de joodse slager Joël Jacob, leidt Wil Bank haar gevolg naar de Sint Petrusbasiliek. "Kijk, daar heb je het kerkhofje met de overleden karmelieten en karmelietessen", wijst Wil. Het zijn kleine zwarte ijzeren kruisjes, die symbool staan voor gelijkheid in broeder- en zusterschap. "Wat een stilte, dat valt me altijd op als ik op een kerkhof loop", zegt de gids over de serene rust.
[image=312858]
Opmerkelijk is de ingemetselde steen in de muur van de kerk, waar de 'hoogwaterstanden' zijn in gebeiteld. "Het lijkt nu misschien ongelofelijk, maar als de Maas buiten zijn oevers trad kwam het tot hier." Het hoogste peil werd bereikt in rampjaar 1643, maar ook in 1927 had Boxmeer nog te kampen met 'natte voeten'. Ook in latere jaren kende de Maas hoge waterstanden, maar het centrum van Boxmeer bleef gespaard.
De Sint Petrusbasiliek is na de Tweede Wereldoorlog herbouwd, omdat het gebouw geheel werd verwoest. Wil Bank wijst op de prachtige eikenhouten zangzolder (een ontwerp van oud-pastoor, arts, wetenschapper en politicus Dr. Anthonius Peelen), gekleurde houten Mariabeelden, marmeren graftombe van Graaf Van den Bergh en het fraaie glaskunstwerk voor het altaar. Het Bloedwonder, dat rond het jaar 1400 in de crypte onder de kerk plaats vond, maakte van Boxmeer een bekende bedevaartplaats. "Volgens de overlevering zijn er veel wonderen gebeurd en vonden mensen genezing en troost."
De Vaartprocessie die elk jaar twee weken na Pinksteren door de straten van Boxmeer trekt, lokt elk jaar vele honderden belangstellenden. "De Vaart heeft een rijke traditie, net als de Metworstrennen en de wielerronde 'Daags na de Tour', het andere evenement waarmee Boxmeer komende maandag weer op de kaart wordt gezet.
Wie meer over de historie van Boxmeer wil weten, kan tot oktober elke donderdag aanhaken bij een van de Gidsgroeters. Het vertrekpunt is de VVV post en Toeristisch Informatiepunt bij De Weijer, De Raetsingel 1 (bij VVV-vlag). Deelname is gratis. Voor informatie bel (0485) 57 66 65.
