Tjeu Timmermans: Sociaal en bewogen

4 november 2014, 07:26 Religie 215 keer gelezen BOXMEER - “Ik had nog nooit van de Karmelieten gehoord. Je kiest, maar vaak weet je niet wat het allemaal gaat worden”, zegt Tjeu Timmermans met een glimlach. “Spijt van deze keuze heb ik nooit gehad. Integendeel, ik ben blij met mijn weg in de Karmel. Om dat te vieren ga ik zelf ook graag voor in de eucharistieviering.”

Dat zegt Tjeu Timmermans, die op zondag 16 november vijftig jaar verbondenheid met de Orde van de Karmelieten viert. Behalve overste van het klooster in Boxmeer is hij pastor-teamleider van de Onze Lieve Vrouwe parochie (Boxmeer, Sambeek, Vortum-Mullem).

[image=292797]

Bewogen
Wie in gesprek raakt met Tjeu Timmermans (71), proeft dat hij in alles een sociaal bewogen mens is. Tjeu, die in Kessel is geboren, was voorbestemd om na het gymnasium te gaan studeren. Via een Karmeliet-bedelmonnik, die een kennis was van zijn vader, kwam hij in 1964 bij de Karmelieten terecht. Zeven jaar later werd hij in Amstelveen tot priester gewijd, waarna hij in Dordrecht (filosofie) en Amsterdam (theologie) studeerde.
Zoals veel generatiegenoten worstelde Tjeu met twijfels over het geloof, maar hij overwon zijn crisis door in Almelo als Karmeliet te leven en zich in te zetten voor mensen op de rand van de kerk en de samenleving. “Dan praat je over slachtoffers van alcohol of mensen die door psychisch-sociale problemen in de marge zijn beland.”
Vijf jaar later verhuisde hij naar Arnhem om met anderen een kleine leefgroep te vormen in achterstandswijk het Broek. Er werd samen geleefd en gegeten en het weekend was heilig voor gesprek en bezinning. Samen met zijn groepsgenoten richtte Tjeu zich hier ook op de ondersteuning van mensen in de marge van de samenleving.
Meer dan opmerkelijk waren de dertien jaar (1977-1990) dat Timmermans bij ketchup- en sauzenfabrikant Heinz in Elst werkte. “Het koste me best veel moeite om aangenomen te worden, maar uiteindelijk kreeg ik toch een baan aan de lopende band.”
Hij ondervond veel kameraadschap onder de ongeschoolde arbeiders en werd geconfronteerd met ingrijpende gebeurtenissen (gezinsproblematiek, scheidingen, de zelfdoding van een collega). “Ik ben me geleidelijk arbeider gaan voelen en ben van die mensen gaan houden.” Hij werd hun kameraad en zette zich als lid van de vakbond en in de ondernemingsraad in voor verbetering van hun lot. De arbeiders schonken hem hun vertrouwen en zagen hem als ‘beschermheer’. “Het was een wereld waar ik alles tegen kwam. In die tijd ben ik de Bijbel anders gaan lezen.” Een socialistisch priester zou hij zich niet willen noemen. “Ik heb mijn politieke mening maar dit was een keuze vanuit mijn bewogenheid.”

Provinciaal
In 1990, Tjeu was 47 jaar, werd hij gevraagd om als coprovinciaal met andere religieuzen een gemeenschap op te zetten in Dordrecht. “Het was een grote parochie, waar we onze taken verdeelden over de dorpen.”
Zes jaar later verhuisde hij naar Almelo, omdat hij was benoemd tot provinciaal (overste) van de Karmelieten in Nederland en de Filipijnen. “In die tijd was ik soms wel drie maanden in de Filipijnen. Later werd dat een zelfsturende afdeling. De contacten zijn gebleven, ook al omdat ik verbonden ben aan een spiritueel instituut.”
Vanuit zijn functie van overste was Timmermans ruim vijf jaar voorzitter van de KNR, de overkoepelende conferentie van kloosterordes in Nederland (120 à 130 ordes, 10.000 kloosterlingen). “Daar zochten ze mensen met een visie op de toekomst. Ik denk dat ik daarin wel een stevige bijdrage heb geleverd”, zegt hij met een brede lach.
“Niet altijd eenvoudig”, zo omschrijft Tjeu diplomatiek het overleg met de bisschoppenconferentie. “Religieuzen hebben een eigen specifieke opdracht en bijdrage. Wij moeten opkomen voor mensen die het niet eenvoudig hebben”, en dat bedoelt Timmermans in brede zin. Hij herkent het ook in Paus Franciscus, die volgens Tjeu in korte tijd de vastgelopen kerk nieuw elan en hoop heeft gebracht. “De Paus heeft een eigen weg gekozen en daar staat hij voor.”

[image=292795]

Naar Boxmeer
In 2006 streek Tjeu Timmermans neer in het Karmelklooster in Boxmeer, om er pastor/teamleider te worden. Het was een hernieuwde kennismaking, want hier maakte hij vijftig jaar geleden zijn noviciaat (proeftijd) bij de Karmel, die in Boxmeer een rijke historie heeft van meer dan 350 jaar.
Samen met pastor Jo Wijnen en misschien binnenkort een stagiaire nu pastor Bep de Vreede met pensioen is gegaan verzorgt Tjeu de pastorale taken in de Onze Lieve Vrouwe parochie. Ook is hij er hoofd van de 17 hoofden tellende Karmelgemeenschap, die al meer dan dertig jaar uit mannelijke en vrouwelijke leden bestaat. “Het kom wel meer voor, maar het is toch wel vrij uitzonderlijk.” Hij is er erg over te spreken. “Het is een opener situatie, je gaat op een meer volwassen manier met elkaar om. In de samenleving is het vanzelfsprekend. Wij zijn niet wereldvreemd.”
Dat uit zich in een zeer breed en gevarieerd aanbod aan cursussen en bezinningsbijeenkomsten, voor iedereen die zich wil verdiepen en geloofs- en levensvragen. De deuren van de Karmel staan open. “Wij bieden een plek waar over van alles nagedacht moet kunnen worden en waar mensen met hun vragen terecht kunnen, zoals over hun religieuze identiteit.” Met nadruk zegt hij dat leken geen tweederangs burgers zijn. “Misschien zijn er allereerst wel leken”, omdat veel mensen zich niet herkennen in de instituties van de kerk. “Mensen die op zoek zijn naar het geloof zijn hier welkom maar wij hebben geen pasklare antwoorden!” Ten diepste gaat het in zijn ogen om eerbied en respect. “Ik heb vertrouwen in de kerk en in het evangelie, maar niet in alle instituten. Onze Paus is pastoraal en theoloog. Ik bespeur bij hem een mildere houding, die gaat heikele kwesties niet uit de weg en wil verandering. Maar alles heeft zijn tijd nodig.”
Het nieuwe elan maakt ook dat Tjeu Timmermans vertrouwen heeft in de toekomst van het Boxmeerse Karmelklooster. Verwijzend naar een historie met pieken en dalen, zegt hij: “Ik weet niet hoe de toekomst eruit ziet en ik kan het niet bepalen, maar God laat niet met zich sollen.”
Op zondag 16 november viert Tjeu Timmemans zijn gouden jubileum om 10.30 uur gevierd met een feestelijke eucharistieviering in de Petrusbasiliek, waarin hij zelf voor gaat. Aansluitend is er een receptie in Hotel Riche, Steenstraat 51 in Boxmeer.