Moeder van het azc leeft na uitzetting in constante doodsangst

STEVENSBEEK | Ruim twee jaar verbleef Enktuya Jamindorj (Toya) in het asielzoekerscentrum in Overloon. In april dit jaar werd Toya door de Immigratie- en Naturalisatiedienst (IND) op het vliegtuig gezet, terug naar haar geboorteland Mongolië, dat ze was ontvlucht vanwege stelselmatige mishandelingen door haar halfbroer. Henk Pouwels uit Stevensbeek zocht haar ruim twee maanden terug op. "Haar situatie is dramatisch. Inmiddels is ze al weer drie keer mishandeld."

Door Henk Baltussen

Pouwels is actief voor Samen Stevensbeek, een werkgroep die azc-bewoners verbindt met de plaatselijke bevolking. In die hoedanigheid leerde hij Toya kennen. Zij ontpopte zich als moeder van het azc. Ze ving nieuwkomers op, wees ze de weg, was dagelijks met kinderen van het azc in de weer en had een eigen ateliertje waar ze hobbykunst fabriceerde. "Ze klaagde niet", weet Pouwels, docent bij de middelbare school Metameer. "Ze woonde in het azc in een voormalige cel. In Mongolië zat ze er niet beter bij. Daar slaapt iedereen op de grond."

Coma
Op aandrang van haar moeder verliet ze bijna drie jaar terug huis en haard in Mongolië. Ze liet haar man en twee kinderen achter. "Haar broer had haar op een keer halfdood geslagen", vertelt Pouwels. "Ze lag in coma en artsen hadden haar eigenlijk al opgegeven. Als laatste redmiddel werd haar milt weggehaald. Dat bleek de oplossing en ze herstelde weer. Haar moeder vreesde dat ze het op den duur niet meer zou overleven en regelde voor haar een visum. Ze is het land uit gesmokkeld en via Duitsland naar Nederland gekomen. Het verhaal gaat dat haar halfbroer die politie-agent is zich alle familiebezittingen wil toe eigenen en daarom zo tekeer gaat. Het huis van zijn moeder heeft hij inmiddels verkocht. Zij staat nu op straat."
Toya bestierde een klein boerderijtje terwijl haar man in Zuid-Korea werkzaam was. "Het leven in Mongolië is zo anders dan in Nederland", zegt Pouwels. "Mongolen zijn eigenlijk een nomadenvolk. Familie en gezinnen zijn vaker voor langere tijd uit elkaar. Ze werken heel veel in het buitenland."
Pouwels was niet alleen in Mongolië als hart onder de riem voor Toya die brede steun krijgt van Samen Stevensbeek. "Er loopt hier in Nederland nog steeds een procedure. Ik was er ook om zoveel mogelijk bewijs te verzamelen, wat de advocaat hier weer kan gebruiken in de rechtbank. Want er is nog steeds een kleine hoop dat ze in Nederland mag blijven. Wordt het niks met de lopende procedure, dan gaan we naar het Europese Hof als laatste redmiddel."
Pouwels legde contacten met Amnesty International, met familieleden en kennissen van Toya om meer te weten te kunnen komen over de mishandelingen. Hij maakte foto's van de wonden die ze opliep. Daarop zijn onder meer een grote, diepe snee in haar voorhoofd te zien en tal van blauwe plekken in haar gelaat en op armen en benen.

Yurt
Pouwels: "Haar halfbroer werkt als agent 700 kilometer buiten de hoofdstad Ulaanbaatar waar Toya woont. Elke maand komt hij een week terug en zoekt haar op. Vindt hij ze niet dat haalt hij verhaal bij z'n moeder, die hij ook mishandelt. Als Toya in de gaten krijgt dat hij er weer is, vlucht ze naar het platteland waar ze onderdak krijgt in een yurt, een soort tent. Daar is ze dan veilig. Omdat ze moest vluchten verloor ze wel haar baan als nagelstyliste. Ze kwam niet op haar werk opdagen en werd ontslagen."
Pouwels heeft zijn bevindingen die hij tijdens zijn tiendaags verblijf in Mongolië opdeed, opgeschreven. Hij hoopt dat Toya's advocaat er hier zijn voordeel mee kan doen.
"Haar situatie daar is hopeloos", zegt Pouwels. "Ze leeft constant in angst. Op elk moment kan hij op duiken. Ik zag haar op straat vaak om zich heen kijken. Ze voelt zich machteloos en nergens veilig. Ze heeft als bewijs haar milt bewaard op sterk water. Niemand doet hier iets mee, niet in Mongolië, niet in Nederland."