'Het ziekenhuis was van ons'

ZIJTAART | De ontmanteling van het oude ziekenhuis in Veghel is in volle gang. Achter de schermen wordt hard gewerkt aan een expositie, een lezing en natuurlijk de herontwikkeling van het terrein. Met de sloop van het oude Bernhoventerrein verliest Veghel de laatste tastbare herinnering aan een ziekenhuis. Zuster Germana van Ravestein, woonachtig in Zijtaart, begon in september 1953 aan de opleiding voor verpleegkundige. Met de inmiddels 86-jarige Germana werpen we een blik op het ziekenhuisleven van toe.

Germana begon haar carrière als verpleegkundige in Veghel in het ziekenhuis in de Gasthuisstraat aan het Middegaal. "Het was veel meer dan alleen een ziekenhuis", vertelt ze. "Het was een verpleeghuis voor ouderen, een bejaardencentrum, een klooster en er werden ook zieken verpleegd. De mannen en vrouwen zaten in die tijd apart."

Hoger doel
Germana kwam als 21-jarige binnen in het ziekenhuis, ze belandde in een hele andere wereld. "Je kreeg ineens elke dag te maken met zieke mensen. Er zaten dagen tussen dat we om 06.00 uur begonnen en doorwerkte tot 23.00 uur. Af en toe moest je er dan 's nachts nog uit voor een noodgeval. Dat kon, omdat we in het ziekenhuis sliepen. Tijdens de gebedsmomenten vielen er wel eens zusters puur uit vermoeidheid in slaap." Germana vertelt het met een grijns op haar gezicht. "Het ziekenhuis was van ons. We hadden allemaal een passie voor ons werk en de organisatie was eigenlijk best goed voor die tijd. Elke afdeling had een zuster als hoofd. We deden het werk samen voor een hoger doel."

Zuster Germana op de achtergrond helpt een van de doktoren in het ziekenhuis.

Zuster Bernardino
Als leerling verpleegkundige werkte Germana een half jaar op elke afdeling van het ziekenhuis (kinderafdeling, interne afdeling, chirurgische afdeling, kraamafdeling, zieke zusters afdeling, röntgenafdeling, operatiekamer, polikliniek, laboratorium, neurologie en de vlees- en broodkeuken). 's Middags kregen ze onder andere les in anatomie, interne geneeskunde en chirurgische ingrepen. "Zuster Bernardino gaf ons praktijkles. Een schat van een mens. Zij was ook onze directrice. Dokter Driessen was algemeen directeur en tevens internist en dokter Bollen was chirurg en deed de bevallingen. Vrouwelijke doktoren waren er nog niet."

'Ideale werkmentaliteit'
Er werkten ongeveer 60 zusters en die zorgden voor ruim 200 patiënten. Als het druk was dan lagen er zelfs patiënten op de badkamer. Germana: "We werkten gewoon door totdat het klaar was. Onze arbeidsinzet en ons verantwoordelijkheidsgevoel waren heel groot. Je moest het toch samen doen. Qua dat betreft heerste er eigenlijk een ideale werkmentaliteit." Ondanks de hoge werkdruk heeft Germana het werk als prettig ervaren. "Er gebeurde zoveel. Het was nooit saai en de sfeer onderling was leuk en gezellig. We hadden natuurlijk geen computers of luxe apparatuur. Ons geheugen en een aantekenschrift, dat was onze computer."

'Geen oog dichtgedaan'
De 86-jarige zuster begint de glimmen van trots als ze terugblikt op een aantal mooie herinneringen. "Het allermooiste was toch wel wanneer je een patiënt, die zeer ziek was geweest en op het randje van de dood had gebalanceerd, naar de uitgang mocht brengen. Het gaf zoveel voldoening om zo iemand dan opgeknapt en wel naar huis te laten gaan."

Zuster Germana (verweven met de Zijtaartse gemeenschap) poseert hier naast een schilderij van de Zijtaartse kerk en pastorie.

Verdrietige momenten heeft Germana ook talloze meegemaakt. Het was inherent aan het ziekenhuisleven. "Patiënten die ongeneeslijk ziek waren en kinderen die stierven. Dat hakte er elke keer weer in. Toen ik voor het eerst een patiënt zag sterven, heb ik die nacht geen oog dichtgedaan. Je gaat twijfelen aan jezelf. Een vraag als 'hebben wij iets niet goed gedaan' maalt op zo'n moment door je hoofd."

Tweede Wereldoorlog
Anekdotes heeft de nog altijd zeer kwieke Germana genoeg. Bijvoorbeeld tijdens de Tweede Wereldoorlog. "We hadden toen een kamer waar een groot bord met de tekst: 'tbc – besmettelijk', op de deur hing. Niemand durfde daar naar binnen. In werkelijkheid zaten er mensen ondergedoken", glimlacht ze. 's Nachts kwam er dan een ziekenwagen aanrijden met daarin een geslacht varken in plaats van patiënten. "Zo konden we mensen illegaal bevoorraden", legt de zuster uit.

'Ons werk is klaar'
In de jaren dat Germana werkzaam is geweest als zuster hebben er veel verandering plaatsgevonden in de patiëntenzorg. "De vooruitgang op verpleegtechnisch gebied natuurlijk, maar ook kleine dingen als een afgesloten medicijnenkast, een po-spoeler of wielen onder de bedden."
Germana is van mening dat zij als zusters het begin hebben gemaakt in het onderwijs, zorg voor zieken en oude van dagen. "Veel van dit werk is intussen overgenomen door verschillende beroepsgroepen en dat is prima zo. Ons werk is klaar", besluit ze.