Zijtaart bestaat honderdvijftig jaar: ‘In ons dorp doen we zoveel mogelijk samen’

ZIJTAART | De eerste mis in Zijtaart was op 23 april 1872. Die dag wordt door velen gezien als het officiële begin van Zijtaart. 150 jaar later is het dorp nog altijd een bruisende gemeenschap met een actieve parochie, iets wat in deze tijd niet vanzelfsprekend is. “We hebben een trouwe groep kerkgangers”, vertelt Mari van Asseldonk.

Met de aanleg van de Zuid-Willemsvaart in 1823-1826 werden de buurtschappen rond Zijtaart van het centrum van Veghel afgesneden. In 1872 splitst de parochie zich af van de Sint-Lambertusparochie in Veghel. Daarmee is Zijtaart officieel een kerkdorp. Van Asseldonk, voorzitter geloofsgemeenschap Zijtaart, vertelt dat men destijds in Zijtaart al jarenlang (vanaf begin 1800) bezig was met het lobbyen voor een eigen kerk. “Tot 1872 bestond het gebied rond Zijtaart uit vier verspreid liggende gehuchten: Biezen, Doornhoek, Zijtaart en Zondveld, waaronder Jekschot. De mensen moesten helemaal naar Veghel om naar de kerk te gaan. Voor de mensen uit Zondveld was dat zeker acht kilometer lopen over slecht begaanbare wegen, zeker als het heel droog was of juist nat. Ze waren een hele ochtend onderweg. De vraag om een eigen kerk nam steeds grotere vormen aan.”
Uiteindelijk werd de parochiekerk gebouwd tussen de vier gehuchten en het dichtst bij het gehucht Zijtaart, dat ook zijn naam aan de parochie gaf. Van Asseldonk vervolgt: “Toen de kerk gesticht werd, breidde het dorp Zijtaart zich sterker uit dan de andere gehuchten. Hierdoor ontstond in de 19e en 20e eeuw de huidige dorpskern. Zo opende Van Dam tegenover de kerk zijn café-winkel. Het eerste gebouw in het centrum van Zijtaart werd op 18 april 1872 geopend. Langzamer zeker kreeg Zijtaart vorm.”

De naam Zijtaart
Het is niet bekend waar de naam Zijtaart precies vandaan komt. De naam wordt tegenwoordig meestal verklaard als het zijwaarts gelegene, welk naam te verklaren valt vanuit de ligging van Zijtaart ten opzichte van de oude parochie Veghel. Pastoor Felix Antonius Clercx, broer van de Veghelse pastoor, was de eerste pastoor van de Zijtaartse parochie. Vanuit het moederhuis in Veghel stichtten de Zusters Franciscanessen in 1901 het klooster Huize Cecilia in Zijtaart, dat in 2005 zijn deuren sloot en inmiddels wordt gebruikt als basisschool en dorpshuis.

Zuster Germana
Volgens Van Asseldonk heeft Zijtaart nog altijd een trouwe kerkgemeenschap. “Ons dorp staat bekend om de sterke gemeenschapszin. De mensen hier hebben iets voor elkaar over. Iedereen is welkom en wordt snel opgenomen in het dorp. Dat is bij de parochie zo, maar ook in het verenigingsleven. Samen gaan we ervoor en staan we sterk. We proberen zoveel mogelijk samen te doen.” Daarbij spelen vrijwilligers een onmisbare rol. Ook de parochie draait op vrijwilligers. “Zij zorgen ervoor dat de kerk kan blijven bestaan. Zonder vrijwilligers zijn we nergens. Daarnaast hebben we in Zijtaart geluk dat er een paar boegbeelden zijn of zijn geweest die het geloof op een mooie manier uitdragen. Denk daarbij aan Pater van Delden, Zuster Germana en de huidige pater Holterman.”

‘Onacceptabel’
Toch loopt ook in Zijtaart het aantal kerkgangers terug. Van Asseldonk maakt zich op dit moment nog geen zorgen: “In verhouding met andere dorpen in de regio valt de terugloop mee. Het kerkbezoek is goed. Dus je hoort ons niet klagen.” In 2012 gingen alle parochies van de toenmalige gemeente Veghel verder onder één parochie. Vanuit het Bisdom gingen er stemmen op om de kerk in Zijtaart te sluiten. Onacceptabel vonden ze in de fusie werkgroep. Van Asseldonk: “Wij hebben toen aan de bel getrokken. Als dit plan erdoor wordt gedrukt dan stappen wij uit de fusie. Het Bisdom is overstag gegaan en dus mocht de kerk in Zijtaart openblijven.” Volgens Van Asseldonk de enige juiste beslissing. Hij vervolgt: “Er zitten op zondag in Zijtaart soms meer bezoekers dan in de Veghelse Lambertuskerk. Het is dan ook niet aan de orde om de kerk te gaan herbestemmen of te sluiten.”

Half miljoen
In Eerde en Wijbosch heeft de kerk inmiddels wel een andere bestemming gekregen. Van Asseldonk laat weten dat daar in Zijtaart geen sprake van is. Wel moet er onderhoud worden gepleegd aan het gebouw. En onderhoud aan een kerk kost eigenlijk altijd veel geld. “Een half miljoen voor de kerk en een half miljoen voor de toren. Vooral de kerk moet worden aangepakt. Dat is echt noodzakelijk. Het water drupt via het dak naar beneden. We hopen dat het (Zijtaartse) bedrijfsleven en parochianen een duit in het zakje willen doen. Daarom zijn we een doneeractie begonnen.” Geld doneren kan via: NL40 RABO 0160 8906 16 onder vermelding van onderhoud kerk.

Zijtaartse Jubileumvlag
De Zijtaartse geloofsgemeenschap staat op 24 april stil bij het 150-jarig bestaan van Zijtaart. Geïnteresseerden zijn welkom om de Heilige Mis bij te wonen ter gelegenheid van het jubileum van de Lambertusparochie en kerkdorp Zijtaart. Op 24 april om 10.30 uur is er een H. Mis in de Lambertuskerk, Pastoor Clercxstraat 69 Zijtaart. De eucharistieviering wordt voorgegaan door Theo Lamers, Vicaris van het bisdom, Ard Smulders, Pastoor Franciscusparochie en pater Wim Holterman. Aansluitend opent burgemeester Kees van Rooij het feestjaar door het hijsen van de Zijtaartse Jubileumvlag. Muziekvereniging Sint Cecilia verzorgt een serenade. Daarna is er een gezellig samenzijn voor alle vrijwilligers. In het weekend van 18 en 19 juni wordt er tijdens Zijtaart Biedt Meer stilgestaan bij het 150-jarig jubileum. Hierover komt later meer informatie.