Uitdaagrecht

Het woord uitdaagrecht was meteen schrijfkoren op mijn columnistenmolen. Las het afgelopen week op de gemeentepagina in deze Stadskrant en werd uitgedaagd hier dieper op in te gaan. Helemaal omdat een ruime meerderheid van de Meierijstadse gemeenteraad blijkt te voelen voor dat zogenaamde uitdaagrecht. Een persberichtje kort erna meldde (samengevat): Inwoners van Meierijstad die denken dat ze bepaalde zaken beter kunnen doen dan de gemeente, kunnen er mogelijk ‘ergens’ in 2022 gebruik van maken. Hierna werden voorbeelden genoemd als ‘onderhouden van een plantsoen of speeltuin’ en ‘het schoonhouden van de eigen straat’. Weinig gelukkig gekozen vond ik. Uitdaagrecht houdt wel iets meer in…

Het wordt gezien als een kansrijk participatie-instrument waarmee (groepen van) inwoners de mogelijkheid krijgen om een collectieve voorziening van de gemeente of provincie over te nemen. Inclusief het daarvoor beschikbare budget. Omdat zij denken het beter, goedkoper of efficiënter te kunnen doen. De vorm is per gemeente in te vullen. Toen ik nóg uitgebreider ging googelen kwam daar bovendien bij: het uitdaagrecht kan gezien worden als een vorm van vertrouwen waarmee een overheid betrokken burgers beloont. Daarbij is het echter van het grootste belang dat goed geregeld wordt welke taken gemeenten uit handen kunnen geven en welke niet. Staatssecretaris Knops maakte meteen duidelijk dat dit geen mede-bewindstaken kunnen zijn, maar uitsluitend lokale. Er zal goed nagedacht moeten worden hoe burgers bij de voorbereiding, uitvoering en evaluatie van beleid kunnen worden betrokken. Knops: ‘Gemeenten moeten daarbij duidelijk maken hoe breed de marges van beïnvloeding zijn’. Tussen die regels door lees ik woorden als ‘gevaar voor vriendjespolitiek’ en zelfs ‘corruptie’.

Uitdaagrecht kan versterkend werken voor de democratie, onze samenleving. Geloof ik heilig in. Dat Meierijstad inwoners graag bij dergelijke besluitvorming betrekt is lofwaardig. Er is namelijk behoefte aan een praktische aanpak op allerlei terreinen. Maar leg een en ander wel uiterst duidelijk uit. Waar gaat het nu precies om? Betaald werk? Vrijwilligerswerk? Welke verplichtingen kunnen eraan zitten. Wat kunnen gevolgen (ook wettelijk) zijn als een en ander níet goed uitpakt? En…iets wat ik uiterst interessant vind: wie zijn straks degenen die (moeten) bepalen of burgers het echt beter weten en/of kunnen dan de gemeente?

Er zal nog het nodige gebroed moeten worden op een consumptiegeschikt uitdaagrecht-ei. Het zal wellicht pijnlijke tekortkomingen blootleggen, zowel bij zichzelf overschattende burgers als tekortschietende ambtenarij. Ik hoop echter vooral dat rechten én plichten verbonden worden, zijn en blijven binnen dat uitdaagrecht…