Weer 'Újes Diktee' met 'mister' Van Haandel

UDEN | Het jaarlijks terugkerende 'Újes Diktee' is een traditie, waaraan menig Udenaar veel plezier beleeft. Want al lijkt het dialect zo langzamerhand te verdwijnen, er zijn nog zat Udense mensen die het spreken. En ook met carnaval is het een goede gewoonte het dialect volop te hanteren in motto's, opschriften en liedjes. Maar kennis van het dialect moet bijgehouden worden en het 'Újes Diktee' is daarvoor een prachtige gelegenheid, evenals de cursus 'Újes Leere', die daaraan voorafgaat.

Door: Ankh van Burk

"Dialect is altijd spreektaal geweest, het was dus geen geschreven taal", vertelt Chris van Haandel. "Toen rond het jaar 2000 het initiatief genomen werd door een groep Udenaren onder leiding van Ad Vrenssen om het Újes dialect op schrift te stellen, stuitte men op het probleem van de schrijfwijze. Een woord dat hetzelfde geschreven wordt, kan door de uitspraak verschillende betekenissen hebben." Chris legt dat graag uit aan de hand van een voorbeeld. "Neem het woord bukske, dat kan boekje, bokje en broekje betekenen. Met accenten moest de klank van de uitspraak en dus de betekenis aangegeven worden. Bukske is broekje, búkske is boekje en bùkske is bokje. De dialectgroep had daarbij veel steun aan een referentiespelling van de Universiteit van Leuven om verschillende klanken van accenten te voorzien, zodat er uniformiteit ontstond." Al dat werk heeft geleid tot twee boeken met woorden, gezegden en verhaaltjes in het Újes dialect, zodat dit voor het nageslacht bewaard kan blijven. Chris: "Als dialectgroep, nu ondergebracht bij de Heemkundekring, zijn we nog steeds actief. We hebben inmiddels een boekje met Újese verkleinwoorden uitgebracht. Nu zijn we bezig met bloemen- en plantennamen en met meervouden in 't Újes."

Diktee
Nu het Újes dialect in regels is vastgelegd, kan er ook een diktee gegeven worden. De zestiende editie, georganiseerd door bibliotheek Uden, Betsie Timmers en Chris van Haandel, vindt plaats op vrijdagavond 2 februari 2018 in de raadzaal van het gemeentehuis. Zoals gewoonlijk vertelt mister Van Haandel in 'aauwverwetse' kledij een verhaaltje van 'vruuger', waarvan de laatste zin genoteerd moet worden door de deelnemers. Inspectrice Jeanne van der Leest kijkt streng toe of deelnemers niet zitten te spieken, maar zij deelt ook pepermuntjes uit om de zenuwen wat te kalmeren. De winnaar van het Újes Diktee ontvangt een pennenset, beschikbaar gesteld door het Udens Weekblad. Chris: "Voor het eerst dit jaar werken we niet meer met drie groepen, die met elkaar in de strijd gaan. Nu kan ieder individueel meedoen." Voorafgaande aan het Újes Diktee geeft Chris van Haandel een cursus 'Újes Leere'. De cursus wordt gegeven in de bibliotheek op de maandagavonden 8, 15, 22 en 29 januari.

Meedoen
Wie mee wil doen aan het diktee en zijn kennis van het Újes dialect wil ophalen, kan aan de cursus meedoen. Kosten voor deelname aan de cursus zijn 30 euro. Deelname aan de cursus kan echter ook zonder aan het Diktee mee te doen. Voor zowel het Újes Diktee als voor de cursus Újes Leere kunnen kandidaten zich nog opgeven via www.ujesdiktee.nl.