Bijzondere monumentendag trekt veel deelnemers

UDEN | Het duizelt van de jaargetallen. Gids Hidde Nota, lid van de Monumentencommissie en de werkgroep Archeologie, pakt er tijdens de Open monumentendag zijn spiekbriefje maar weer eens bij. Samen met de gidsen Hanneke van Alphen, Jos Kempkens en Harrie van Schijndel leidden ze zondagmiddag ruim vijftig geïnteresseerden langs verschillende Udense monumenten.

door Peter Noy

Het landelijke thema van de Monumentendag is ‘leermonument’. De organisatie heeft besloten om, mede vanwege de coronamaatregelen, tijdens deze educatieve wandeling uitleg te geven over het vroegere onderwijs in Uden. Voor de trappen van de Kruisherenkapel werd uitgebreid informatie gegeven over het ontstaan van het Udense Kruishereninternaat. Het historische complex is inmiddels omgebouwd tot appartementencomplex, genaamd Walterus Pijnenborghhof. Veel leerlingen hebben in de 70-er en 80-er jaren middelbaar onderwijs gevolgd op het College van het Heilig Kruis. Verderop in de Kapelstraat vlogen de jaartallen je om de oren. Oud-wethouder Hidde Nota had zijn huiswerk goed gedaan en wist het publiek te boeien met allerlei anekdotes en wetenswaardigheden over het rijke schoolleven van vroeger. Nota vertelt: “Voor 1924 had men in Uden alleen maar openbare scholen, na die periode schoten de katholieke scholen als paddenstoelen uit de grond. Iedere wijk had zijn eigen kerk met daaraan gekoppeld een katholieke school. Deze werden aangestuurd vanuit het kerkbestuur.” Toen de groep voor de vroegere pastorie van de Petruskerk stond, kwam de huidige eigenaar van het pand, Maurice van Vliet, met zijn dochtertje aanlopen. “Wij hebben dit pand enkele jaren geleden overgenomen van Hotel & Restaurant ’t Klooster en hebben ons er als distributeur van sterke dranken gevestigd”, aldus Van Vliet. Een deelnemer grapte daarop lachend; “dan dwalen er misschien nog enkele zusters Franciscanessen op de zolder rond.”

St. Petruskerk afgebrand
Ter hoogte van de huidige Pius-X kerk stond de vroegere St. Petruskerk. Deze is op 4 april 1886 afgebrand. Hidde Nota vertelt hierover: “Er gaan verhalen rond dat de koster het orgel in de fik heeft gestoken. De oude kerk uit 1300 is toen grotendeels verwoest.” Voor een bedrag van 92.000 gulden is in de jaren daarna in de Kerkstraat de huidige Petruskerk gebouwd onder architectuur van Carl Weber. Pastoor Antonius Spierings was de bouwpastoor. Ook de historie van de St. Petrusschool, Pius-X school, St. Jozefschool, Mariaschool, St. Paulusschool, LTS St. Eloy, Aloysiusmavo en de Huishoudschool St. Anna werd uit de doeken gedaan. “De huishoudschool is in 1954 volgens de traditionele ambachtelijke stijl gebouwd en wordt ook wel ‘lange gangenschool’ genoemd. De Pius-X is volgens het ‘hallenschool’ principe gebouwd. Rondom de centrale hal had je alle klaslokalen”, weet Hidde Nota. De gids vertelde ook over andere bouwstijlen, waaronder die van de Bossche School. Deze kerkelijke architectuur had zijn hoogtepunt in de jaren ‘60 en ‘70. De huizen in de Maatsestraat en de Pauluskerk zijn daar een mooi voorbeeld van. Als lid van de Monumentencommissie waakt Nota ervoor dat deze markante gebouwen voor Uden behouden blijven.