Jos bij de wisenten. (foto: Peter Noy)
Jos bij de wisenten. (foto: Peter Noy) Foto: Peter Noy
INTERVIEW + FOTO’S

Jos van der Wijst over de uitkomsten van het Maashorstrapport

Human Interest 1.802 keer gelezen

UDEN/NISTELRODE | “Kijk daar in de verte, de wisenten! Het zijn er achttien, waarvan drie kalfjes”, vertelt Jos van der Wijst (57) enthousiast op deze donkere vrijdagmiddag. “Het waren er meer, maar het afgelopen jaar is de kudde uitgedund doordat acht wisenten naar andere natuurgebieden zijn overgebracht en twee jonge wisenten gestorven zijn.” Met zijn scherpe blik ziet Van der Wijst dat de kudde wat onrustig is, zodat een minimale afstand van vijftig meter noodzakelijk is. Nadat de dieren gedronken hadden en de grote vlakte opliepen, keerde de rust terug in de kudde.

door Peter Noy

Juist de kudde wisenten, maar ook de taurossen, zorgen de laatste tijd voor de nodige commotie zowel in de politiek als bij het grote publiek. “Natuurlijk merken wij dat als gezamenlijke natuurorganisaties. We zijn ons ervan bewust dat we iedereen zo goed en eerlijk mogelijk op de hoogte willen brengen van de aanwezigheid van de grote grazers in natuurgebied de Maashorst”, vertelt Jos van der Wijst als voorzitter van Stichting Natuurorganisaties De Maashorst. In 2019 en 2020 zijn er twee voorvallen met taurossen en recreanten geweest en is er vanuit de politiek de vraag gekomen om een evaluatierapport op te stellen. Team De Maashorst, het ambtelijk apparaat, heeft vervolgens een tweeledige opdracht uitgezet. Jos legt uit: “De eerste opdracht was bedoeld om intern te bepalen wat men precies aan het doen is qua natuur, zeg maar het bepalen van het ecologische effect van begrazing met de drie grote grazers in en rond de natuurkern. De ecologische deskundigen van ARK Natuurontwikkeling, Bosgroep Zuid Nederland, de gemeente Uden en De Stichting Natuurorganisaties hebben aan dit rapport meegewerkt. De tweede opdracht was bedoeld om een onafhankelijke enquête op te zetten waarin de veiligheidsbeleving onder bezoekers wordt onderzocht”, aldus Van der Wijst. Het gerenommeerde adviesbureau Arcadis Nederland heeft dit onderzoek uitgevoerd en heeft daarvoor, naast interviews en werksessies met adviesraadleden en stakeholders, onder andere de enquêtes van 2.500 respondenten geanalyseerd en in een lijvig rapport verwerkt. Het evaluatierapport is op 20 oktober openbaar gemaakt.

Conclusie evaluatierapport
De belangrijkste conclusie uit het rapport is dat de keuze voor wisent, tauros en Exmoorpony nog steeds een passende keuze is en niet ter discussie staat. Van der Wijst beaamt dit. “Met deze grote grazers hebben wij de meest perfecte randvoorwaarden voor de biodiversiteit in de Maashorst geregeld. Dat is wetenschappelijk onderzocht en kunnen we met feiten onderbouwen.” Er zijn mensen waaronder Arie Kemps uit Nistelrode, die zich de groep ‘Maashorstburgers’ noemt, die het onafhankelijk onderzoek door Arcadis in twijfel trekken. Volgens Van der Wijst is het in de Maashorst niet mogelijk om terug te gaan naar grootschalige heidegebieden, zoals deze hier tussen 1.000 en 1.900 waren. “Een dergelijk heidelandschap met daarop heidekoetjes en schapen heeft een beperkte biodiversiteit in tegenstelling tot de huidige opzet van de natuurkern. Ook het beheren van heide, zoals het afplaggen en begrazen, is veel te kostbaar.” Het onderzoeksrapport maakt duidelijk dat er meer voorstanders dan tegenstanders van de grote grazers in de Maashorst zijn. Zo’n 64 procent van de respondenten gaf aan het belang van de aanwezigheid van graasdieren te begrijpen.


Jos is ambassadeur van de Maashorst. (foto: Peter Noy)

Incidenten
“Er zijn de afgelopen jaren twee incidenten tussen een recreant en een tauros geweest die beiden een aanwijsbare oorzaak hadden”, weet Van der Wijst. Doordat een bezoekster haar pitbullachtige hond lange tijd achter een pasgeboren kalfje liet jagen, was een jonge stier dusdanig opgefokt dat deze een half uur later op twee nietsvermoedende wandelaars afrende. De tweede keer, begin dit jaar, wilde een wat oudere bezoeker een tauros stier op zeer korte afstand fotograferen. Deze stier kon geen kant op, was ingesloten, en viel de ‘indringer’ aan. Zolang je de dieren met rust laat en een afstand van vijftig meter in acht neemt zijn ze helemaal niet geïnteresseerd in mensen”, zegt Van der Wijst.

Natuurorganisaties
De aangesloten natuurorganisaties vinden het belangrijk om vast te houden aan de ingeslagen weg en daarmee de kwaliteit van de Maashorst te verbeteren. Ze willen toewerken naar het grootste wildernisgebied van Brabant met de natuurlijke processen. Dit met behoud van de gekozen zonering en de aanwezige extensieve begrazing die voor het gehele Maashorstgebied uit circa 150 dieren mag bestaan. Volgens Van der Wijst is de natuur gebaat bij rust, vandaar dat de natuurorganisaties pleiten voor het vasthouden van de omvang van het begrazingsgebied, geen grootschalige evenementen en het voltooien van het Natuurnetwerk (Ecologische Hoofdstructuur). “Maak rustplekken voor de natuur en houdt het wisentgebied gesloten voor recreanten. Sinds dit gebied is afgesloten en er niet meer gejaagd wordt is er zoveel kwaliteit aan natuur ontstaan, lopen er veel reeën en dassen rond en hebben er onder meer twee broedparen zeldzame grauwe klauwieren dit voorjaar hun jongen grootgebracht. Door representatief onderzoek is aangetoond dat in afgesloten natuurgebieden 35 procent meer soorten zitten en 40 procent meer jongen worden grootgebracht”, zegt van der Wijst niet zonder trots. “Daarnaast willen we de enorme verdroging van de Maashorst een halt toeroepen, het wijstverschijnsel herstellen en de stikstofoverlast verminderen. De grootste concentratie van recreanten en activiteiten vindt plaats aan de flanken van de Maashorst. Het is van belang dat daar goede voorzieningen zijn voor de bezoekers, dit mag niet ten koste gaat van de rust in de natuurkern”, aldus Van der Wijst.

Veiligheidsgevoel
De natuurorganisaties willen graag meebewegen, veiligheid staat bij hen voorop. Om een veilige doorgang te creëren voor fietsers op de hoofdfietsroutes in de Maashorst mogen deze doorgaande dreven uitgerasterd worden. Hierdoor ontstaat een scheiding tussen fietsverkeer en de aanwezige grazers. Aan de ene kant van de Udense Dreef het afgesloten wisentengebied van driehonderd hectare en aan de andere kant een voor publiek toegankelijk gebied van twaalfhonderd hectare van Uden tot aan Herperduin met daarin taurossen en Exmoorpony’s. Zo ontstaat er meer ruimte voor ruiters, menners, trimmers en mountainbikers. Ook is het voorstel om zes extra uitgerasterde rustplekken te creëren. Door de Udense wethouder Franko van Lankvelt is toegezegd om geld vrij te maken voor het plaatsen van een hoge uitkijktoren van waaruit men een overzicht heeft op het begrazingsgebied. Het evaluatierapport wordt in het eerstvolgende bestuurlijk overleg (BRT) van de Maashorst besproken, waarna de colleges en raden geïnformeerd worden over het vervolg.


Taurossen met kalfje. (foto: Peter Noy)

Opgegroeid met de natuur
Jos van der Wijst is geboren en getogen in Zeeland, tegenover de Pannenkoekenbakker. Zijn overbuurman was destijds Wim Moorman, de vroegere wethouder van de gemeente Zeeland (Landerd). “Wim was opzichter van Staatsbosbeheer in de Maashorst. Mede door hem ben ik opgegroeid met de natuur en is mijn interesse in de Maashorst ontstaan. Wij waren altijd in de natuur en sliepen soms ’s nachts in een slaapzak langs een dassenburcht om ’s ochtends vroeg naar jonge dasjes te kijken”, glimlacht Van der Wijst. “Na de middelbare school ben ik biologie en milieukunde in Nijmegen gaan studeren en aansluitend mijn hele werkzame leven actief in natuur- en milieuzaken.” Als jonkie van achttien is Jos destijds in de plaatselijke politiek terecht gekomen. Hij heeft in de gemeente Zeeland een aantal jaren de functie raadslid bekleed en van 2007 tot 2010 als wethouder. “Vanaf 2005 was ik namens alle regionale natuurorganisaties actief in de toenmalige Stuurgroep De Maashorst. Nu is dat de Adviesraad geworden. Na het wethouderschap in 2010 ben ik bestuursvoorzitter geworden van Natuurcentrum de Maashorst en later in 2014 voorzitter van de stichting Natuurorganisaties De Maashorst.” Naast zijn vele onbezoldigde functies is Van der Wijst als Coördinator Milieueffectrapportage bij de provincie Noord-Brabant fulltime werkzaam met het correct meewegen van het natuur- en milieubelang bij projecten op het gebied van onder andere wegen, windparken, rivierverruiming, bedrijventerreinen en woningbouwlocaties. Kortom een zeer maatschappelijk betrokken pleiter voor de natuur, in het bijzonder de Maashorst. Jos sluit het interview af met de opmerking: : “We doen het echt om de kwaliteit van het gebied te verbeteren. De Maashorst is dé groene long voor deze regio, waarbij we leven in een omgeving waarin de milieukwaliteit toch al onder druk staat door de hoge stikstoflast, de verdroging, de recreatiedruk en het geluid van de vliegbasis. Het gebied waarin we ons kunnen ontspannen en waar je de natuur intens kunt beleven. Daar is de Maashorst het perfecte gebied voor. Dat moeten we koesteren zodat wij, maar straks ook onze (klein)kinderen, hier van kunnen blijven genieten”.

Het rapport ‘Evaluatie Grote Grazers (inclusief bijlagen) is hier te downloaden.

Jos is ambassadeur van de Maashorst. (foto: Peter Noy)
Afbeelding
Afbeelding
Afbeelding
Afbeelding
Afbeelding
Afbeelding
Afbeelding
Afbeelding
Afbeelding
Afbeelding
Afbeelding
Afbeelding
Afbeelding
Afbeelding
Stuur jouw foto
Mail de redactie
Meld een correctie

Uit de krant