‘Kunst en cultuur draagt bij aan emotionele beleving en gezond oud worden’

UDEN | De Udense Sofie van den Krommenacker barst van creativiteit. Theater is daarin de rode draad, het is haar leven én haar werk. We blikken met haar terug in de tijd en praten over wat de crisis voor haar betekent.

door Henk Lunenburg

Wat weet je nog van je jeugd?
“Ik ben geboren in 1969 op de Volkelseweg in een huisje vlak naast het retraitehuis en sliep in een lade van een kast. Een wiegje was er nog niet. Het huisje was klein, dus vrij snel verhuisden we naar de Hoogslabroekseweg in Uden. Ik ben 4 jaar als mijn ouders gaan scheiden. Mijn moeder zegt altijd: “We hebben elkaar uit liefde losgelaten.” Mijn vader bleef op Slabroek wonen, wij verhuisden naar de Smidsstraat. Het contact met mijn vader is nog steeds goed. Het basisonderwijs volg ik op de St. Jozefschool. Ik zit in de tweede klas, als mijn moeder haar nieuwe man leert kennen. We verhuizen naar een boerderijtje dat ver buiten het dorp Zeeland stond. Daar werden nog twee zusjes geboren. Femke en ik gingen naar de basisschool t ’Oventje. Daar vonden ze ons twee stadse meisjes uit het grote Uden. Wij hadden gescheiden ouders, dat vonden ze in het dorp heel apart in die tijd. Mijn moeder was heel gemakkelijk en ruimdenkend, bij ons kon en mocht veel. Vriendinnen wilden graag met ons afspreken. Ik ben 14 als dit huwelijk strandt. Dat ging niet op een leuke manier, ik heb daar niet zo’n fijne herinneringen aan. Als oudste dochter voelde ik me verantwoordelijk voor mijn drie jongere zusjes. Mijn moeder was altijd heel open over wat er speelde, we konden met onze emoties bij elkaar terecht. Samengevat kan ik zeggen dat ik een turbulente jeugd heb gehad, waarbij ik wel alle vrijheden kreeg om mij te ontplooien en te ontwikkelen tot wie ik nu ben.”

Je danste al op jonge leeftijd.
“Van mijn 8e tot mijn 17e heb ik intensief gedanst, in een werkgroep op het hoogste niveau. In een tv-uitzending van de Soundmix- en playbackshow mochten we komen dansen. Barry Stevens pikte mij uit de groep om mee te dansen in zijn showballet. Hieruit is ook mijn liefde voor expressie en theater ontstaan. Die is wel heel essentieel.”

Welke opleidingen heb je gevolgd?
“Na de basisschool ging ik naar de havo op het Kruisheren College. De eerste toneelcursussen volgde ik in De Pul bij Ton Hendriks en Ton Koster. Hierna ben ik gaan auditeren op de toneelschool in Maastricht en werd geselecteerd. Dat was heel wat, de selecties zijn streng en de aanmeldingen talrijk. Op 17-jarige leeftijd woonde ik op mezelf in het Belgische dorpje Kanne, in Maastricht was geen kamer te vinden. De schooltijden waren wisselend, dus fietste ik vaak pas midden in de nacht, helemaal alleen naar mijn poppenhuisje in Kanne. Na een paar maanden vond ik een kamer in Maastricht. Ik was waar ik wilde zijn, op de toneelschool. Dat was een lot uit de loterij en toch was ik niet gelukkig. De opleiding was zo confronterend, het voelde of ik omgevormd moest worden tot een product van de school. Dat voelde zo tegennatuurlijk dat ik na driekwart jaar zelf besloot te stoppen met de opleiding en terug ging naar Uden.”

Was je zin in toneelopleiding helemaal voorbij?
“Gelukkig hoorde ik snel van een nieuwe theateropleiding. Deze werd in Eindhoven gestart door jonge docenten met een frisse kijk op het vak. Ik deed auditie en werd aangenomen. De manier van werken op deze opleiding voelde voor mij direct als thuiskomen. Na vier jaar ben ik op 23-jarige leeftijd afgestudeerd. In 1992 ben ik als stagiaire regisseur begonnen bij Naat Piek en heb daar nog vele jaren tal van voorstellingen gemaakt. In 1993 heb ik de theaterafdeling opgericht bij CKVU (nu Kunst&Co) en gaf ik theaterlessen aan kinderen, jongeren en volwassen.”

Hoe beleefde je je eigen liefdesleven?
“Ik heb mooie liefdes mogen beleven. Na wat kortstondige verkeringen leerde ik op 17-jarige leeftijd mijn eerste grote liefde kennen. Ik woonde en studeerde in Maastricht. Het heen en weer reizen vond ik verschrikkelijk. Toen ik in Eindhoven de theateropleiding volgde, zijn we in Uden gaan samenwonen. Nadat ik geslaagd was verhuisden we naar Nijmegen waar hij een reclamebureau had. Daar kochten we samen ons eerste huisje. Na 10 jaar stopte deze relatie heel onverwachts en ging ik weer terug naar mijn moeder in Uden. Drie maanden later vond ik een mooi appartementje in Het Zoggelhuis. Daarna leerde ik de vader van mijn drie kinderen kennen en verhuisde voor hem naar Eindhoven, waar de oudste twee zijn geboren. Na een aantal jaren verhuisden we terug naar Uden waar ons derde kind is geboren. 5 jaar geleden zijn we helaas gescheiden en in goed overleg uit elkaar gegaan. Met mijn nieuwe liefde heb ik een boerderijtje gekocht tussen Volkel en Uden. Daar gaan we begin volgend jaar samenwonen.”

Wat zijn de werkzaamheden die je zoal gedaan hebt?
“Ik heb veel voorstellingen gemaakt bij verschillende toneelverenigingen. Daarnaast was ik vier jaar regisseur/projectleidster bij de Efteling en gaf ik coaching/training aan Eftelingacteurs en ontwikkelde ik diverse shows. Ook bij ‘De hippe gasten’ ontwikkelde ik twee shows, en ik heb een gastproductie bij Matzer Theaterproducties gemaakt. Als theaterdocent heb ik veel les gegeven bij het centrum voor de kunsten en binnen het onderwijs. Als actrice heb ik gastrollen gespeeld in bekende tv-series zoals Sam Sam en Flikken Maastricht. De laatste jaren ben ik artistiek leider en regisseur bij theater Naat Piek geweest en heb tal van voorstellingen in het binnentheater en openluchttheater gemaakt, zoals de voorstelling ‘Grenslicht’. 3 jaar geleden heb ik van den Krommenacker Theaterproducties opgericht en ben nu als huisgezelschap verbonden aan Theater Markant.”

Wat betekent de coronacrisis voor jou en voor de culturele en creatieve sector?
“De coronacrisis heeft grote gevolgen voor de culturele en creatieve sector en kunnen op termijn ook van invloed zijn op de culturele betrokkenheid van de bevolking. Dat zou ongelooflijk verdrietig zijn. Zeker vanuit het perspectief van de burger zou dat een enorme verschraling betekenen met het oog op ontspanning, ontmoeting en ontplooiing. Terwijl juist kunst en cultuur zo bijdraagt aan de emotionele beleving en gezond oud worden. Dat is zeker nu, in deze moeilijke tijd, zo belangrijk. Het leert ons emoties te reguleren. Het geeft aandacht aan de binnenwereld en draagt bij aan de emotionele balans. Daar worden we uiteindelijk weer flexibeler en minder angstig van. Dat is een noodzaak om te kunnen overleven in deze steeds sneller veranderende wereld. Gelukkig kan ik nog trainingen geven binnen het onderwijs, ik ben al jaren verbonden als theatervakdocent bij speelleercentrum De Wijde Wereld en bij Kunst & Co. We hopen na de tweede lockdown het repetitieproces in te kunnen van de voorstelling ‘De Freudjes, geen familie’ met de meiden van de Banditaas, en alsnog de planken op te kunnen in Theater Markant. Ik mis het maakproces enorm.”

Voor meer info: www.vandenkrommenackertheaterproducties.nl