Documentaire ‘My Borrowed Heritage’ gaat in première

UDEN | ‘My Borrowed Heritage’, een documentaire gemaakt door de Udense Efie Derksen, gaat op zondag 19 september in première in Uden. Ze vertelt ons hoe en waarom de docu tot stand kwam.

door Henk Lunenburg

Hoe was je jeugd?
“Ik zat op basisschool De Palster en speelde korfbal. Als kind was ik nog helemaal niet bezig met volksdansen, mijn ouders wel, ze hadden altijd die muziek aanstaan. Mama deed aan volksdansen en papa had naast zijn werk op de academie heel veel schnabbels waar hij accordeon mocht spelen.”

Welke opleidingen heb je gevolgd en wat ben je uiteindelijk gaan doen? 
“Na de basisschool ging ik naar het Udens College. Ik wilde eigenlijk naar de Dance Academy, maar daar was ik niet goed genoeg voor. Dus ben ik mbo niveau 4 verpleegkunde gaan studeren. Vervolgens heb ik hbo Zingeving en Spiritualiteit gestudeerd in Utrecht. Nu werk ik in de wijkverpleging bij Buurtzorg in Grave.”

Heb je een relatie?
“Ik heb al 2,5 jaar een bijzondere relatie met Stan, we wonen niet samen. Stan woont in Bergen op Zoom en ik in Uden. Tijdens een evenement, die door mijn vrienden werd georganiseerd, maakte ik kennis met Stan. Ik gaf daar een workshop Bosnische zang en Stan was daar aan het smeden. Na de gezellige na borrel bracht hij mij naar het station, dat was het begin van onze relatie.”

Waar hebben je ouders elkaar voor het eerst ontmoet?
“Mijn ouders zijn allebei in Nederland geboren en leerden elkaar kennen in Hongarije. Tijdens een folklore festival speelde mijn vader accordeon. Mijn moeder was ook op dat festival, om meer over de Hongaarse dansen te leren. Toen mijn ouders elkaar voor het eerst ontmoetten via een gezamenlijke vriend, liep papa te sjouwen met zijn accordeon, mijn moeder zag dat en zei: “Ach jungske ik droag dat accordionneke wel voor jou.” De accordeon heeft ze nooit meer gedragen, maar zo begon wel hun relatie. Mijn moeder woonde in Zeeland en mijn vader in Amersfoort. Ze verhuisden samen naar Uden toen ze daar hun eerste huisje kochten. Ze gingen vaak naar de Balkan, vooral naar Bosnië, Servië en Macedonië, dat vonden ze fantastisch. Ze zochten naar de folklore en ze wilden de mensen ontmoeten en hun muziek vastleggen op een recorder. Deze opnames gebruikte papa om thuis te kunnen oefenen. Na de geboorte van mijn zus zijn ze niet meer naar de Balkan gegaan. Bij ons thuis werd deze muziek constant gedraaid, ook als we in de vakantie naar Spanje reden. Die muziek heeft voor mij en mijn zus een nostalgisch gevoel, terwijl wij er nog nooit waren geweest.”

Wanneer kwam jij voor het eerst in de Balkan terecht?
“Op mijn 23e danste ik in een demogroep en mocht ik met een georganiseerd dansreis vanuit Nederland naar Servië. We kregen daar een hele week dansles van een Servische dansdocent om Servische dansen te leren. Dat beviel zo goed dat ik jaarlijks zo’n reis ging maken. In april 2017, tijdens een dansreis in Bosnië kreeg ik een heel sterk ‘thuisgevoel’. Aan het eind van die week vroeg ik of het mogelijk was dat ik een paar maanden met hen mocht dansen. Ze verklaarden mij voor gek maar zeiden gelukkig wel ja. Het verlof op mijn werk was snel geregeld en ik vertrok voor 3 maanden naar Bosnië. Daar sloot ik mij aan bij het folklorisch ensemble Veselin Maslesa en we oefenden twee tot drie keer per week. De dansen had ik sneller geleerd dan hun taal. Na 3 maanden kon ik hen een beetje verstaan en kleine gesprekjes voeren. In december heb ik tijdens een heel groot Eindjaarsconcert met vier verschillende dansen en zingend op het podium gestaan. Een droom die uitkwam.”

Is toen ook het idee ontstaan om de folklore van die landen op film vast te leggen?
“Ja. Ik wilde niet alleen de folklore maar ook de muziek, de dans en de rituelen van Bosnië en Servië vastleggen in een documentaire. Maar direct bedacht ik, hoe ga ik dat doen? Ik heb 0,0 ervaring met filmen. Eenmaal thuis plaatste ik op social media een oproep met de vraag: ‘Is er een filmmaker die mij wil helpen?’ Daarop kwamen dertig reacties, sommigen wilde direct op sollicitatiegesprek komen. Uiteindelijk heb ik drie personen uitgenodigd en ben met Fenne van Loon als regisseuse/cameravrouw en Claudia Hendriks als cameravrouw verder gegaan. Fenne en ik bedachten het scenario en we maakten een lijst van alles wat we nodig hadden. Mijn vader wilde graag als geluidstechnicus mee. Hij regelde goede microfoons, geluidsopnameapparatuur en professionele camera’s. Ik maakte de planningen, boekte de tickets, huurde de appartementjes en regelde het busvervoer, en ik was zelf de ‘producent’. Met een crowdfundingsactie haalde ik een gedeelte van het benodigde geld bijeen, de rest heb ik zelf bijgelegd.”

Wat laat je zien in de film?
“We hebben dingen gefilmd die over 10 jaar niet meer te zien zijn, omdat het niet meer wordt doorgegeven aan de jongere generatie. Zij trekken weg naar de grote steden of hebben geen interesse in de oude cultuur. We filmden mensen op authentieke plekken en in uitgestorven dorpjes, en een man die handmatig een traditioneel instrument, de Frula, heeft gemaakt. Ook zie je Servische inwoners dansen in traditionele kleding.”

En na de opnames?
“Bij thuiskomst zijn we nog maanden druk bezig geweest om alle interviews uit te schrijven en ondertitels en vertalingen te maken. Veel mensen boden spontaan hun hulp aan. Tot slot heeft professionele editor Wouter Habraken er een fantastische film van gemaakt. Zonder hem was het echt niet gelukt.”

En nu is het zover: de première.
“Ik vond dat de film in Bosnië het eerste vertoond moest worden en dat is gelukt. Op 4 juli was de première in Banja Luka. Duizend mensen waren aanwezig en ze reageerden ontzettend enthousiast met een staande ovatie. Zondag is de Nederlandse première in Markant. Voor de avondvoorstelling zijn nog wat kaarten beschikbaar. Wat er verder met de film gaat gebeuren is nog niet bekend, maar mijn gevoel zegt dat het niet alleen bij Markant blijft.”

Meer info: efiederksen@gmail.com, of kijk op Facebook/Instagram: My Borrowed Heritage of mail myborrowedheritage@gmail.com.

Cv Efie
Efie is als echte Udense, geboren op 8 januari 1990. Ze heeft één oudere zus. Haar moeder was naast moeder ook kleuterleidster in Odiliapeel. Haar vader begeleidde met zijn accordeon werelddansers op de Dansacademie in Tilburg en Rotterdam en werd daarna geluidstechnicus op de academie in Tilburg.