Heiligenbeelden verloren hun functie en verdwenen massaal in de vuilnisbak. (foto: Ankh van Burk)
Heiligenbeelden verloren hun functie en verdwenen massaal in de vuilnisbak. (foto: Ankh van Burk)

Expositie ‘Vrijheid & Verwarring’ in Museum Krona

Kunst en cultuur 309 keer gelezen

UDEN | Ruim zestig jaar geleden kwam er een vernieuwingsbeweging op gang in de Rooms Katholieke kerk. Ook de kloostergemeenschappen ondergingen de vernieuwingen. In de benedenzaal van Museum Krona is een expositie ingericht, die de veranderingen in de kloostergemeenschappen in beeld brengt. De expositie is nog tot 15 mei te zien.

door Ankh van Burk

In 1962 initieerde Paus Johannes XXIII het Tweede Vaticaans Concilie met als doel onder andere het bij de tijd brengen van de kerk. Het geloof moest meer gegrondvest worden op Bijbel en Evangelie en minder op devotie en heiligenverering. Het gevolg was dat het Latijn vervangen werd door de landstaal, de priester met het gezicht naar de gelovigen kwam te staan, Latijnse gezangen vervangen werden door eigentijdse liederen en leken een rol kregen bij de Eucharistieviering als lector. Ook in kloostergemeenschappen vinden er vernieuwingen plaats. Contemplatieve vrouwenkloosters openen hun poorten en verwijderen de tralies in de bezoekkamers, de visie op de missie veranderde radicaal. De veranderingen werden door sommigen met vreugde begroet, anderen vonden het te snel gaan. Het resulteerde in verwarring en verdeeldheid, maar ook in openheid en engagement.

Zorg en onderwijs
In 1960 telt Nederland 60.000 kloosterlingen. Kloosterlingen spelen een belangrijke rol, zeker in Brabant waar uit grote gezinnen velen intreden. De vernieuwingen beginnen bij de kloosters met een vergadercultuur. De mondigheid van de kloosterlingen impliceert een andere gezagsstructuur met minder almacht voor leidinggevenden. Kloosterlingen worden geacht zich meer op het pastorale vlak te richten en minder op wereldse taken als zorg en onderwijs. Er komen steeds meer gekwalificeerde leken in het onderwijs, die de religieuzen in dit werkveld overbodig maken. Hetzelfde gebeurt in de zorg. Religieuzen waren van oudsher verbonden aan zorg, een werkveld dat perfect aansluit bij het beoefenen van caritas. Religieuzen zijn actief in de verpleging, ouderenzorg, psychiatrie en maatschappelijk werk. Zij zijn goedkope krachten en vaak ongeschoold. De verschillen brengen spanningen teweeg in de samenwerking tussen religieuzen en leken, de religieuzen krijgen het stempel ‘uit de tijd’ en maken plaats voor professionaliteit in de zorg.

Missie
De visie op de missie verandert radicaal van ‘winnen van zieltjes’ in de richting van ontwikkelingswerk. Er ontstaat een grotere wisselwerking met de lokale bevolking. Dat vraagt ook om vakbekwame missionarissen, die zich kunnen meten met seculiere ontwikkelingswerkers.

Habijt
Religieuzen verruilen het habijt voor burgerkleding om meer dan vroeger met en van de mensen te zijn. Sommigen hebben hier moeite mee en ervaren het als een verlies van identiteit, anderen vinden het juist een verademing. Het Godsbeeld verandert ook in die tijd in een nieuw Godsbeeld, waarbij heiligen niet langer meer functioneren als bemiddelaars tussen God en de mens. Het gevolg is, dat veel heiligenbeelden uit kloosters en bij de mensen thuis in de vuilnisbak verdwijnen.

Reveil
Pas in de loop van de tachtiger jaren dient zich een reveil aan en de waardering voor het kloosterleven neemt toe. Kloosters worden in deze tijd gezien als oases van rust en verstilling. De belangstellig voor retraites in het klooster zijn er het bewijs van.

Stuur jouw foto
Mail de redactie
Meld een correctie

Uit de krant