De geschiedenis van 't Prilleke
Centrum 570 keer gelezen UDEN - Een nieuw Prilleke siert vanaf vandaag de Markt als symbool van Uden, dat verleden en heden verbindt op weg naar de toekomst. Historicus Frans Govers zette de geschiedenis van 't Prilleke op een rijtje ...[youtube=Y2sZLDXhNbw]
Het Udense Marktveld heeft van oudsher de vorm van een langgerekte drietip en is van Frankische oorsprong. Op dit Marktveld was een brandput aan de Schafstraat, waarin men sinds 1868 met een ladder kon afdalen. Uit veiligheidsoverwegingen werd vervolgens de brandput gedempt, waarna er een jonge lindeboom werd geplant.
De toenmalige Schafstraat was het verlengde van de Markstraat en liep langs het Marktveld richting Kastanjeweg. Ze dankt haar naam aan de vroegere schapenmarkten; het aantal aangevoerde schapen lag vaak tussen 1500 en 2000 stuks. Het woord Schafstraat is van Duitse oorsprong. Onze oosterburen waren zeer in deze schapenmarkt geïnteresseerd. De met schapen gevulde kooien, opgesteld langs het Marktveld en ook nog in een deel van de huidige Prior van Milstraat, deden deze naam bij die Duitse kooplieden ontstaan. Door hun regelmatige bezoek aan de Udense schapenmarkt ontstond in de volksmond uit het Duitse Schafstrasse de naam Schafstraat. Men gaf die naam aan alle wegen rondom het Marktveld, toen nog een open grasveld.
[image=238392]
Over het dempen van de brandput en het planten van de lindeboom zijn geen nadere gegevens gevonden. De verslagen van de gemeenteraadsvergaderingen en van de begrotingen geven geen uitsluitsel. Wél dus over het aanbrengen van de ladder in de brandput (1868) en het aanbrengen van een omheining om deze put in 1862. In beide gevallen is het aannemelijk, dat dit gebeurde uit veiligheidsoverwegingen voor mens en dier, het vee dus van de marktkooplieden.
Het verhaal gaat, dat een verdrinking in de put aanleiding zou zijn geweest om de put te dempen en daarna de linde te planten. In de Brievenboeken der Koninklijke Marechaussee te Uden over de periode 1849-1891 wordt melding gemaakt van een verdrinking en wel in het jaar 1851 van “een man, die zich dikwerf aan misbruik van sterken drank schuldig maakte….”. Een notoire dronkenlap dus en afkomstig uit Boekel, die op 6 mei 1851 te water raakte en verdronk in de put. Gezien de vele jaren, die daarna verstrijken tot in ieder geval 1868, ontbreekt het verband tussen deze verdrinking en het dempen van de put.
Het verhaal gaat ook, dat de brandput gedempt en de lindeboom gepland zouden zijn “waarschijnlijk in 1870”. Niets is onmogelijk, maar dat is toch wel erg snel na het aanbrengen van de ladder in de brandput in het jaar 1868. De beginjaren van ’t PRILLEKE zijn vooralsnog een mysterie!
[image=239995]
De lindeboom groeide voorspoedig. De breed uitwaaierende takken vormden na verloop van tijd een beschutting, die deed denken aan een prieeltje. De naam PRILLEKE zou een verbastering kunnen zijn van prieeltje. De lindeboom groeit uit tot de mooiste lindeboom van Uden. En concurrentie volop wat dit betreft, want prachtige lindebomen omzoomden het hele Marktveld. Grote evenementen als de jaarlijkse kermis, concours hippique en daarna Uden – on- Ice mochten de linde geen haartje krenken. De laatste jaren moest de linde met draadeind worden gesteund tegen het uitscheuren.
[image=30978]
Helaas, waait ’t PRILLEKE op zaterdagavond 20 mei 2006 om 22.30 uur om tijdens een zware storm. De holle stronk bleef behouden en wordt bewaard in het Heemhuis van de Udense Heemkundekring.
[image=30979]
