Afbeelding

‘Uden was niet omsingeld’

Algemeen 63 keer gelezen
UDEN – ‘Omsingeld in Uden’ staat op de luisterkei bij het Duifhuis en het klinkt alsof het in Uden flink gekruld heeft tijdens de bevrijding, deze week precies 68 jaar geleden. Maar om Uden is amper gevochten, stelt amateurhistoricus Antoon Verbakel vast: “Uden was helemaal niet omsingeld.”

Omsingeld in Uden
Op het moment dat de voorhoede van een Amerikaans bataljon parachutisten op 22 september 1944 Uden bereikt, snijden Duitse troepen de weg achter hen af. Daardoor zijn deze para’s die dag omsingeld in Uden. De strijd om de opmarsroute ontbrandt bij Duifhuis. Daardoor is de weg naar Arnhem een dag lang geblokkeerd. Belangrijke bevoorrading loopt ernstige vertraging op. Operatie Market Garden dreigt te mislukken. Twee Amerikaanse strijdmakkers raken in de gevechten van elkaar gescheiden.


[image=224332]

Het klinkt spannend, ‘omsingeld in Uden’, maar volgens Antoon Verbakel wordt hier de geschiedenis geen recht gedaan. “De Duitsers hadden geen belangstelling voor Uden. Als je de Duitse gevechtsrapporten en orders bekijkt, dan wordt Uden niet eens genoemd. Het doel waren de bruggen in Veghel en dan in het bijzonder de verkeersbrug over de Zuid-Willemsvaart, alles was daarop gericht. Het gebied rond Uden vanaf Volkel naar Knipperdul en Duifhuis diende eigenlijk als flankbescherming voor de aanval op Veghel”.
Nadat de Duitsers bij Duifhuis de aanvoerroute naar de Britten bij Arnhem hadden doorbroken, ging de hoofdaandacht van de aanval (vanuit Erp) dan ook richting Veghel, weet Antoon. “Als de corridor in het open veld was doorbroken, zou er snel een reactie van de geallieerden volgen. Maar als de brug vernield was, dan zou er een vertraging van twee misschien wel drie dagen zijn.”

[image=162955]

Market Garden
Uden was een paar dagen voor de ‘omsingeling’ bevrijd tijdens de beroemde operatie Market Garden (officieel op dinsdag 19 september). Uden was een plaats op de route die de geallieerden, dwars door bezet gebied, volgden naar de Britse parachutisten bij Arnhem waar de brug over de Rijn veroverd moest worden. De weg naar Duitsland zou dan open liggen en de oorlog zou snel afgelopen kunnen zijn. Maar de ‘corridor’ was smal en eenmaal van de schrik bekomen, deden de Duitsers er alles aan om die aanvoerlijn te blokkeren.
Uden was dus geen doel op zich, maar waarom dan toch dat verhaal ‘omsingeld in Uden’? Antoon Verbakel weet dat het uit de ondertussen vele boeken rond ‘Band of Brothers’ komt. In het verhaal van Easy Compagnie, dat later verfilmd is, komt ook Uden voor. Het bataljon van kapitein Dick Winters werd namelijk naar Uden gestuurd omdat er een Duitse aanval op Veghel verwacht werd. Die kwam echter sneller dan verwacht en uit de hoek van Erp. Slechts een kleine groep Amerikaanse parachutisten bereikte die vrijdagvoormiddag 22 september Uden voordat de Duitsers bij Duifhuis de corridor afsneden.
Dick Winters zag het gebeuren vanuit de Petrustoren waar hij even later beschoten werd. Een kogel raakte de kerkklok en de kapitein rende naar beneden en heeft toen gezegd. “Mannen, de situatie is normaal. We zijn omsingeld.”

[image=162957]

Het kan ook best door een ander gezegd zijn, meent Antoon Verbakel: “Oorlogsboeken en in de verfilming daarvan helemaal wordt weleens geromantiseerd. En de veteranen weten het veertig jaar later ook niet meer zo. Ze hebben immers diverse slagen geleverd. Ieder jaar komen er nog Amerikanen naar Uden tijdens de zogenaamde battlefield tours. Zelfs Dick Winters is een jaar of tien geleden in Uden geweest. Ik ben er weleens bijgeweest. Ze wilden alsmaar naar de klok, waar tegenaan geschoten was en meenden dat die bij de Kruisheren in de toren had gehangen. Maar vanuit die toren kijk je nog tegen de daken aan en valt er weinig te observeren; bovendien, de Duitsers hadden alle klokkken gevorderd. Behalve de klok in de Petruskerk omdat die monumentale waarde had.”
Hoe dan ook, de uitspraak ‘we zijn omsingeld’ was onterecht, weet Antoon: “van noordwest tot noordoost, dus vooral richting Zeeland, was nog gewoon open. Vanuit Nijmegen zijn tankeenheden teruggeroepen en die zijn vrijdagavond en in de nacht van vrijdag op zaterdag via Zeeland gewoon Uden binnengereden, zij keerden terug vanuit het gebied rond Nijmegen. Er is geen gevecht geleverd. Alleen maar de order ‘go back to postions’ met dan de coordinaten van Uden.”

[image=224333]

Liberationroute
De brug in Veghel werd die vrijdag niet veroverd en in de namiddag/avond van de volgende dag trokken de Duitsers zich voorgoed terug uit de omgeving van Uden. Uden speelde dus slechts een kleine rol in een wel heel belangrijke historische gebeurtenis waar de luisterkeien van de Liberationroute over vertellen. “Prachtig dat ze een manier gevonden hebben om daar uiting aan te geven”, vindt Antoon Verbakel. “Maar die omsingeling, dat is gewoon niet waar.”

[image=224334]

[image=224331]
Stuur jouw foto
Mail de redactie
Meld een correctie

Uit de krant