'Dienstbaar zijn is voor mij altijd de rode draad geweest'

UDEN - "Toen het moment naderde, heb ik wel eens gedacht: 'Had ik niet langer door moeten gaan?' Ik vind het namelijk nog hartstikke leuk om te doen…" Toch hield huisarts Pieter Vonk (65) voet bij stuk. Per 1 januari gaat hij met pensioen en draagt hij zijn praktijk in Medipark Uden over aan zijn opvolger, Ivo van Eupen. Op woensdag 13 januari neemt 'dokter Vonk' met een receptie afscheid van zijn patiënten.

Het plannen van je pensioen, is dat lastig?
"Wel als je het van vandaag op morgen beslist. Ik wist dit al veel langer. Ongeveer twee jaar geleden besloot ik dat 65 een mooie leeftijd zou zijn om te stoppen. Daar heb ik me aan gehouden. Ik had nog wel twee of drie jaar door kunnen gaan, maar mijn besluit staat vast, hoe leuk ik het werk ook nog vind."

Wat maakt het huisartsenvak zo leuk?
"Het contact met mensen. Dankzij hen leer ik nog iedere dag. Bijvoorbeeld over het omgaan met emoties als tegenslag of verdriet. En soms ontdek je bij je patiënten, als je ze beter leert kennen, de meest bijzondere kwaliteiten. Zoals een passie voor het bouwen van modelschepen of het maken van muziek. Huisarts is ook in dat opzicht een heel persoonlijk vak."

Je hebt bijna je hele carrière in Uden gewerkt, maar bent feitelijk in Veghel begonnen.
"Na mijn studie geneeskunde van vijf jaar, twee jaar coschappen en een jaar huisartsenopleiding heb ik één jaar in het toenmalige St. Joseph-ziekenhuis in Veghel gewerkt. Daar heb ik, als een soort loopjongen van de specialisten, allerlei basisvakken van de geneeskunde uitgeoefend. Het was een zware tijd, maar het was ook heel leerzaam. En nuttig! Toen ik later als huisarts werkte, kende ik de meeste specialisten in het ziekenhuis al. Ik kon mijn patiënten gericht doorverwijzen en soms zelfs een beetje voorrang afdwingen. In die zin heb ik mijn contacten prima uitgebuit, ha ha!"

Je bent ruim dertig jaar huisarts in Uden geweest!?
"Ik begon in 1984 als assistent bij dokter Jan Oomen. Ik nam volwaardig alle diensten en bezoeken over op de dagen dat hij afwezig was. Jan leeft trouwens nog steeds, hij is 86 jaar en patiënt in mijn praktijk. Dat vind ik heel mooi. Zo'n ervaren arts als patiënt te mogen hebben, zie ik als een blijk van maximaal vertrouwen."

Wanneer wist je dat je huisarts wilde worden?
"Relatief laat: op de middelbare school, in 5 gymnasium van Bernrode. Tijdens een soort banenmarkt vertelde een neuroloog uit Den Bosch over het vak van huisarts. Dat deed hij geweldig! Natuurlijk vond hij het zelf het mooiste vak van de wereld, maar zo stelde hij het niet voor. 'Let wel', zei hij, 'het valt lang niet altijd mee. Er is ook een keerzijde'. Hij doelde op praktische zaken als wisselende diensten, maar ook op bijvoorbeeld het begeleiden van ernstig zieken. Op dat moment is het vak in mijn hoofd gaan zitten. Ik vond al die zaken die hij schetste, namelijk juist mooi: mensen zowel lichamelijk als in de figuurlijke zin de weg wijzen, patiënten laten merken dat je oprechte aandacht voor ze hebt. Ik heb nooit spijt gehad van mijn keuze. Sterker nog, als ik opnieuw zou mogen kiezen, zou ik hetzelfde doen."

Je gaf het eerder al aan: als huisarts maak je veel moeilijke momenten mee.
"Ja. Gelukkig ook veel mooie momenten, maar zeker ook ellende en verdriet. Zo is het nooit prettig als er iemand sterft. En toch zijn ook daarin gradaties. Als je een man van 90, voldaan en klaar voor het einde van zijn leven, kunt begeleiden op zijn weg, dan geeft dat een heel goed gevoel. Hij heeft zijn leven naar tevredenheid geleefd en kan het afsluiten. Maar als iemand bijvoorbeeld zijn kind verliest, dan voelt dat zó tegennatuurlijk… Daar ben je echt wel even mee bezig."

Kun je je werk dan nog loslaten?
"Dat kan heel lastig zijn, maar aan de andere kant: je wordt er mens van. Dit vak leert je alle facetten van het leven, de mooie en de verdrietige kanten. Het leven is soms heel onrechtvaardig, maar het is wel de harde werkelijkheid. Het heeft mij geleerd dat je van geluk mag spreken als alles goed gaat met jezelf en met je geliefden. Op veel zaken heb je invloed, maar veel is ook een kwestie van geluk of pech. Het leven is verre van vanzelfsprekend."

Wat waren mooie momenten in je carrière?
"In mijn beginjaren deed ik veel geboortes, dat was geweldig. Verder krijg ik tot op de dag van vandaag een kick als ik een diagnose juist heb gesteld of als een reanimatie slaagt. Maar, en dat klinkt misschien opmerkelijk, ook van een geslaagde euthanasie kun je een voldaan gevoel krijgen. Op dat moment, als aan alle zorgvuldigheidseisen is voldaan en je naast je patiënt staat, kom je extreem dicht bij de kern van het bestaan. Ik zie het als mijn taak om er ook dan voor mijn patiënten te zijn. Dienstbaar zijn, iemand met raad en daad terzijde staan, dat is voor mij de rode draad in mijn vak."

Terug naar het heden. Kom je terecht in een groot, zwart gat?
"Daar ben ik helemaal niet bang voor. Ik heb mezelf beloofd om met een lege agenda te beginnen en dat lijkt te gaan lukken. Ik ga vooral dingen doen die ik leuk vind en die op mijn pad komen. Fietsen, lopen, en waarschijnlijk ga ik wat meer tennissen en golfen. En: sociale contacten aanhalen. Veel contacten hebben in de loop der jaren achterstallig onderhoud opgelopen. Familie, kennissen, enzovoorts: voor hen wil ik nu meer tijd maken."

Bovendien heb je met het ingaan van je pensioen meteen een nieuwe rol gekregen!
"Inderdaad, ik ben op Tweede Kerstdag voor het eerst opa geworden. Van een kleinzoon: Koos. Dat hebben mijn zoon Thijs en schoondochter Caren met het oog op mijn pensioen dat prima uitgedokterd, ha ha! Zoiets meemaken is echt hartstikke mooi, ik ga er heel erg van genieten."

Tot slot: je receptie op 13 januari. Wat verwacht je daarvan?
"Ik hoop dat er veel mensen komen. En hoe druk het ook wordt: ik wil voor iedereen even tijd maken. Ik vind het heel leuk om al die mensen nog eens te zien, om hen te bedanken voor het vertrouwen dat ze al die jaren in mij hebben gehad. Dat maakt het voor mij echt af."