'Trots dat ik dienstbaar was voor de samenleving'

UDEN | In de eetkamer van zijn woning hangt een schilderij van Antoon Versteegde, dat door de ruitjes van het oude Raadhuis zicht biedt op woningen aan de Markt, die plaats moesten maken voor het huidige gemeentehuis. Een van die woningen is zijn ouderlijk huis, waar hij in het voorjaar van 1944 werd geboren. Het schilderij, dat in het gemeentehuis hing, kreeg hij in bruikleen bij zijn 40-jarig jubileum bij de brandweer, waar hij 43 jaar van zijn leven bij betrokken was. Het Udens Weekblad blikt terug met Harry Jaegers.

tekst en foto's: Ankh van Burk

Het zit Harry op dit moment niet mee. Door een val bij het volleyen scheurde een pees in de rechterschouder. De revalidatie duurt zeker een jaar. "Ik heb 74 jaar alles kunnen doen en nu kan ik weinig", vertelt Harry. Hij krijgt veel hulp, allereerst van zijn vrouw Aggie, met wie hij meer dan 50 jaar getrouwd is. Ook familie en vrienden helpen mee met tuin en andere werkzaamheden. "Die vele hulp doet goed, maar ik heb moeite te accepteren om afhankelijk te zijn."

"Mijn vader had zes kinderen toen zijn vrouw stierf. Hij hertrouwde met mijn moeder, die al een kind had en met wie hij nog drie kinderen kreeg, waaronder ikzelf. We hadden dus een groot gezin, maar de meeste van ons zijn overleden. Ik heb nu nog een halfbroer en -zus en een eigen broer. Van mijn ouders kreeg ik het motto 'aanpakken' mee. In de opbouwfase na de oorlog moest iedereen aanpakken." Hij vervolgt: "Ik heb een fijne jeugd gehad. We hadden een geweldig speelterrein om ons huis met vijver en voetbalterrein. De grond van aannemersbedrijf Johan van den Elsen was opgekocht door de gemeente, maar de schuren bleven staan. Daar ontwikkelden wij ons eigen circus met vriendjes uit de buurt."

Na de lagere school gaat Harry naar de LTS en kiest voor metaalbewerking. In die periode komt Philips naar Uden en in het laatste jaar van de LTS wordt hij gevraagd bij Philips te komen werken en intern de opleiding tot gereedschapmaker te volgen. Harry werd als 16-jarige toen ook lid van de jeugdbrandweer. "Toenmalig commandant Jan Andringa kwam op het idee om een jeugdbrandweer op te richten om de doorstroming in het korps te bevorderen als 55-plussers het korps moesten verlaten. We begonnen met twaalf jongens en ik haalde brandwacht 2e klas. Met mijn 18e stroomde ik samen met een paar jongens door naar het korps en ben ik doorgegaan met diploma's halen", schetst Harry het begin van zijn loopbaan bij de brandweer. "Het was de tijd dat Uden een kazerne kreeg aan de Nieuwe Markt, die op spectaculaire wijze werd geopend. Een oude Thunderstreak werd op de Markt in brand gezet en geblust met water uit het toenmalig zwembad met hulp van de BB", herinnert Harry zich, "en we hadden nog de sirene op het Raadhuis die afging als oproep voor de vrijwilligers, waardoor we een hele meute nieuwsgierigen achter de wagen aanhadden naar de brand."

In 1971 wordt Harry onderbrandmeester en is dan vaste medewerker, wat inhield dat hij de leiding kreeg over een groep vrijwilligers. In 1969 ging hij weg bij Philips om bij de beroepsbrandweer in Den Bosch te gaan werken. Dat was een 24-uursdienst, waardoor hij veel vrije tijd tussendoor kon besteden aan de brandweer in Uden. "Let wel, dat alles nog steeds op vrijwillige basis", benadrukt Harry. Intussen behaalt hij, na drie jaar hard studeren het officiersdiploma. Omdat dat een nieuwe opleiding was binnen de brandweer en Harry tot de eerste lichting behoorde, vond de beëdiging plaats op het Binnenhof. "Burgemeester Schampers was er ook bij en zo kwam ik in beeld voor de afdeling Milieu van de gemeente. Ik deed de Hinderwet, waar brandveiligheid een van de onderdelen was. Na een aantal jaren verkaste ik naar de afdeling Milieu in Oss en dat zijn de mooiste jaren qua werk van mijn leven geweest. In Oss werd je eerst door de wethouder om advies gevraagd voor er een vergunning werd verleend en dat advies werd serieus genomen", aldus Harry. Intussen blijft hij nog steeds als vrijwilliger betrokken bij de brandweer in Uden. Hij werd inmiddels plv. commandant. In zijn laatste jaar in Oss combineerde hij het werk met zijn functie bij de brandweer in Uden, maar dat was een moeilijk jaar. "Ik liep op de toppen van mijn tenen. Ik kon in Oss weg en werd commandant in Uden als opvolger van Klaas Wouda. Vanaf dat moment was ik beroepskracht en dat ben ik gebleven tot 2003."

Harry vervolgt: "Er was sprake van samenwerking tussen Uden en Veghel. Met de Veghelse commandant Jan Neggers ontwikkelden we een plan tot samengaan van beide korpsen, dat goedkoper en effectiever zou werken. Een gevoelig punt was wie de kar zou trekken, Uden of Veghel. Er werd gekozen voor een neutraal persoon van buitenaf en ik trok mij vrijwillig terug als commandant, maar ik had nog twee jaar te gaan. Ik werd op het gemeentehuis geplaatst en kreeg allerlei klusjes, die anderen niet zochten te doen. Dat was geen succes. Ik was echter al jaren instructeur bij de regionale brandweer en in mijn laatste twee jaar kon ik daar gelukkig terecht als hoofd opleidingen om in 2005 met de VUT te gaan."

Harry heeft natuurlijk veel branden meegemaakt. Twee noemt hij met name: de bandenbrand bij Siba in 1992 en de brand bij Hout-Brox in 1998. "De brand bij Siba kon niet met water, schuim of poeder geblust worden. Met behulp van loaders hebben we een groot gat gegraven en daar de bandenresten ingeschoven en met zand bedekt. Drie maanden later werd dat opgeruimd en in de kern zat nog steeds vuur. Bij de brand bij Hout-Brox was het spannend wat het dak zou doen: zou het naar binnen of naar buiten instorten. In dat laatste geval zouden belendende gebouwen ook gaan branden. Ik had op vier hoeken ladderwagens en hoogwerkers staan. Het dak viel naar binnen, dat gaf een enorme vuurzee, maar die werd direct bestreden." Huidige branden volgt hij op afstand via de media, maar hij schiet vol vuur als hij zijn verbazing uitspreekt over de brand in het centrum onlangs. "Ik begrijp niet waarom er water gehaald moest worden vanaf de Mellesingel, terwijl we in het centrum grote, geboorde brandputten hebben, die niet gebruikt zijn."

Tijdens zijn loopbaan werd de hulpverlening een steeds belangrijkere taak voor de brandweer. Dat vereiste ook gespecialiseerde opleidingen, die Harry mede ontwikkeld heeft. Ook de psychologische hulpverlening en traumaverwerking voor brandweerlieden kwam in opkomst. Harry: "Ik ben als een van de eersten begonnen met het inschakelen van een psycholoog. Landelijk gezien is die opvang nu gelukkig heel normaal." Hij heeft veel afschuwelijke ongevallen gezien, maar "dat heb ik niet meegenomen. Het thuisfront speelt hierin ook een belangrijke rol."

Terugblikkend is hij er trots op als 16-jarige jongen bij de brandweer te zijn begonnen en er als commandant te zijn vertrokken en dienstbaar te zijn geweest voor de samenleving.