'Op het station van Maastricht werden we uitgescholden'

UDEN | 98 jaar geleden werd in Rijswijk (ZH) Joop de Lange geboren in een gezin van acht kinderen. Udens Weekblad sprak met hem over zijn bewogen leven.

door Henk Lunenburg

Joop had vier broers en drie zussen. Grootvader woonde bij hen in. De Eerste Wereldoorlog was juist voorbij. Achter hun huis stond een molen en Joops vader was daar molenaar. Het graan werd aangevoerd met schepen via de Vliet, en met kruiwagens uit het schip naar de molen gebracht. Joop had veel vrienden en hij deed aan wielersport, op een fiets met houten velgen. Na zes jaar lagere school ging hij naar de Ambachtsschool. Na het eerste jaar koos hij voor de richting Houtbewerking. Op zijn 14e behaalde hij zijn diploma. "De crisis was uitgebroken en werk vinden was heel moeilijk", vertelt Joop. "Als jong gezel kreeg je geen uitkering. Getrouwde mannen kregen 14 gulden, en moesten twee keer per dag naar het gemeentehuis komen om te stempelen. Dit om zwart werken te voorkomen." Tijdens een bijeenkomst van oud-leerlingen vertelde een leraar over een nieuw beroep: Binnenhuisarchitect. Joop besloot hiervoor te kiezen, maar nog voor hij hiermee klaar was brak de Tweede Wereldoorlog uit. Duitsers legden beslag op het schoolgebouw. "Ik ging bij Pander werken, waar ski's werden gemaakt voor landingsgestellen voor Duitse vliegtuigen. Een deel van het personeel moest naar Duitsland om daar te gaan werken, en ik was één van hen." Drie dagen later stond hij al op het stadion met eindbestemming Kiel. Tijdens een tussenstop in Mönchengladbach moest iedereen uitstappen. Op het perron stonden verschillende groepen jonge mannen die naar verschillende plaatsen gingen. Joop wist dat Kiel veel last had van bombardementen en daarom ging hij met zijn koffertje in de rij van München staan. Vijftien mannen met verschillende nationaliteiten werden in München ondergebracht in een cafézaaltje. "Het stonk daar verschrikkelijk. Met drie andere Nederlandse mannen ging ik buiten zitten. Ik vertelde ze dat ik een kaart op zak had voor Kolping huizen". Via de pastorie kregen ze het adres van Kolping huizen in München. Omdat Joop bekend was met machinaal houtbewerking, werd hij in een fabriek geplaatst waar landbouwvoertuigen werden gemaakt. Hij leerde houten spaken maken. Van 1942 tot 1945 werkte hij daar met veel plezier. Ze verdienden 40 Duitse mark per week, waarvan ze kleding en eten moesten kopen. Op 31 augustus keerden ze weer terug naar Nederland. "Op het station van Maastricht werden we flink uitgescholden, maar werken voor de Duitsers was nooit onze vrije keuze geweest. Op het station moest iedereen zich helemaal uitkleden en werden we onderzocht op luizen en ziektes. Onze zakken moesten we leegmaken en ons geld werd afgenomen." Tijdens de oorlog is Joop één broer verloren in Tsjechoslowakije. Na de oorlog wilde hij graag zijn studie oppakken, maar de school bestond niet meer. Hij besloot naar de Houtacademie te gaan.

De 98-jarige Joop de Lange (foto: Henk Lunenburg)

Huwelijk
Eind 1945 leert Joop zijn vrouw Ria kennen, tijdens de Bevrijdingsfeesten. Met een stel verpleegsters van de psychiatrie instelling waren ze naar dat feest gekomen om te dansen. Al snel kregen ze verkering en in 1947 trouwden ze in Rijswijk en gingen daar wonen. "Ik werkte toen bij een pianofabriek. Toen die verhuisde naar Ede mocht ik mee, maar omdat ik de enige katholiek was in dat bedrijf was dat even een probleem omdat in Ede het merendeel gereformeerd was." Het stel had graag kinderen willen hebben, maar dat is niet gelukt. Joop heeft ongeveer 20 jaar bij het bedrijf gewerkt. In 1963 zag hij in de Telegraaf een advertentie van Simpla-Lux die een fabriek had in Uden. Het was een nieuwe fabriek op een bijna leeg industrieterrein. Op zijn sollicitatiebrief kregen hij een uitnodiging om te komen praten, en hij werd aangenomen als leidinggevende. "De eerste tijd woonde ik een pension in Uden en Ria in Ede. Het eerste huis waar we samen in gewoond hebben was in de Vioolstraat. Na één jaar verhuisden we naar de flats in Uden. Weer vijf jaar later trokken we naar Keizershof, waar we ook vijf jaar gewoond hebben." Joop had inmiddels bij Simpla-Lux zijn ontslag genomen en begon bij Dico. Daar werkte hij tot zijn 63e. Zijn vrouw werkte bij HoutBrox en Maison van den Boer. In zijn vrije tijd ging hij tennissen bij LTC. In 2006 overleed Ria. De laatste vijf jaar heeft hij haar persoonlijk verzorgd. De huishoudelijke taken nam hij steeds meer van haar over; ze kon dat niet meer. Nu is hij nog de enige die over is van zijn familie en schoonfamilie. In zijn bungalow kan hij heel goed voor zichzelf zorgen. "Koken en bakken doe ik zelf, en boodschappen doet ik met mijn scootmobiel. Wekelijks komt iemand poetsen. Het contact met de buren is heel goed. Regelmatig drinken we een kop koffie." Zijn hobby is legpuzzels maken. "Meestal van Oostenrijk en Duitsland. Dat ken ik van de vakanties." Op deze manier hoopt hij de honderd te halen.