Grote publieke belangstelling voor Peelrandbreuk

UDEN | Het mooie nazomerweer en de herfstvakantie zullen zeker meespelen bij de grote publieke belangstelling op de kijkdagen bij de onderzoeksgleuf van de Peelrandbreuk aan de Lageburchtweg, maar ongetwijfeld ook de unieke kans om het verborgen wijstverschijnsel nu eens 'ondergronds' te kunnen zien. Een grote groep mensen moet even geduld hebben voordat zij vandaag groepjes mogen afdalen in de gleuf, maar de wachttijd valt uiteindelijk wel mee.

door Ankh van Burk

Thea Huijsmans van de provincie Noord-Brabant wacht als eerste de groep belangstellenden op. Zij geeft een korte uitleg over de breuk en geeft aan, dat het publiek zich nu bevindt in de slenk, het lage en tevens ook droge en zanderige gedeelte van de breuk. Verderop in de sleuf bevindt zich de horst, het hoge en natte gedeelte, waar het zogenaamde wijstverschijnsel plaats heeft. Zij vertelt dat dit wijstverschijnsel niet alleen uniek is voor Brabant, maar ook voor Europa, mogelijk zelfs voor de hele wereld. Reden voor de zes gemeenten op de Peelhorst, te weten Bernheze, Landerd, Uden, Boekel, Gemert-Bakel en Deurne om te streven naar erkenning van dit gebied tot een Unesco Geopark. In dat kader wordt ook dit onderzoek verricht door de Vrije Universiteit van Amsterdam, die tot 2022 een breed wijst- en breukenonderzoek verricht, waarvan de sleuf in Uden een onderdeel vormt.

Herstel wijstgebied
De groep verplaatst zich naar de horst waar Rimbaud Lapperre van de VU klaarstaat om de bezoekers uitleg te geven. Hij geeft aan dat Uden uitgekozen is, omdat men na bodemonderzoek vermoedde hier het wijstverschijnsel het best aan te treffen. Hij laat in de afgegraven wand de verticale grijze laag zien, geflankeerd door een roestbruine laag. Dat is het wezen van de Peelrandbreuk. De grijze laag bestaat uit zand en leem en leunt tegen een laag ijzeroer. Samen vormen deze lagen een waterondoorlatende muur. Het water wordt hier tegenaan omhoog gestuwd en dat zorgt ervoor dat de hoger gelegen gronden natter zijn dan de lager gelegen zandgronden. Het mineraalrijke water, waaronder ijzer zorgt voor de oranje gekleurde aardlagen en water in de sloten. Lapperre geeft aan, dat het ook van belang is om de oorspronkelijke waterhuishouding in dit gebied terug te brengen. In de loop der tijd is die ten behoeve van de landbouw verstoord. Ook in het zicht van klimaatverandering is het behoud van water op de hoge gronden belangrijk om daar in droge zomers van te profiteren.

Zwarte lagen
Tot grote verrassing van de onderzoekers kwamen er bij de graafwerkzaamheden twee zwarte aardlagen tevoorschijn, waarin enkele archeologische vondsten zijn gedaan, waaronder stukken hout, een leren zool en bakstenen, vermoedelijk uit de tijd tussen 1350 en 1500. Dat wordt nog nader onderzocht, aldus Hanneke van Alphen, archeologe van de Heemkundekring. Over de oorsprong van de zwarte lagen deed Lapperre nog geen mededeling, maar hij gaf aan dat daar binnenkort een verhaal over verschijnt, ook in het Udens Weekblad. Zaterdag 20 oktober is er opnieuw een publieksdag van 11.00 tot 16.30 uur. Rondleidingen zijn gepland om 11.30, 13.30 en 15.30 uur.