103-jarige Ria: 'Ik wil er best nog wel een paar jaartjes bij'

UDEN | Ze woont nog steeds op de woonboerderij aan de Steeuwichtweg, die ze ooit met haar man kocht als vakantiehuis om af en toe het drukke Amsterdam te ontvluchten. Ze beschikt nog over een goede gezondheid, maar is wel hulpbehoevend. Ze wordt verzorgd door een au-pair en bij toerbeurt verlenen haar kinderen mantelzorg. Haar geest is nog helder, ze staat positief in het leven en leeft nog erg mee met anderen. Toneel speelde als een rode draad door haar leven. Het Udens Weekblad blikt terug met de 103-jarige Ria Tesser.

tekst en foto's door Ankh van Burk

Ria Tesser werd in 1915 geboren in Amsterdam. Zij was de oudste van een gezin met zes kinderen. Voor haar geboorte vingen haar ouders een Belgisch vluchtelingetje van vijf jaar op, maar toen Ria verwacht werd moest Fransje weer terug naar zijn ouders. Haar ouders hadden het in de crisisjaren na de oorlog niet breed, maar zegt Ria: "Wij hebben geen armoede gekend. Vader was stucadoor, gespecialiseerd in ornamenten aan plafonds. Toch zat vader regelmatig zonder werk. Mijn moeder begon een snoepwinkeltje. Eerst in de hal van het huis, later in een winkelpand, waar ze ook zelf ijs maakte en verkocht. De zaak gaat failliet en moeder gaat uit werken in een huishouden met elf kinderen." Als Ria veertien jaar is, gaat zij elke ochtend in een huishouden werken. "Het waren de crisisjaren en ik wilde meer verdienen. Ik kon terecht in een comestibleszaak, maar daar was ook de crisis merkbaar. 'Een half ons van dit en een paar plakjes van dat en gooi maar door de brievenbus', maar betalen? Ho maar!" De zaak redt het niet en Ria gaat voor dag en nacht werken bij de familie, waar ook haar moeder werkt. "Ik verdiende er 35 gulden per maand, voor die tijd een redelijk salaris." Ria mocht met 17 jaar op dansles, maar moest de pasjes aan haar zus leren, want er was maar cursusgeld voor een kind. Inmiddels is de Tweede Wereldoorlog uitgebroken en heeft Ria nog verscheidene baantjes, onder andere bij Jacob Hooy.

Verkering
Ria heeft korte tijd verkering met ene Wiegert, die ze ontmoette in lijn 7. Op dansles zijn er genoeg jongens die dol op haar zijn, maar Ria ziet ze gewoon als vrienden. Omdat er veel jongemannen werden opgepakt, werd dansen te link en kwam de vriendengroep bij elkaar op zondag bij iemand thuis. Daar was ook Jaap Tesser bij, die acht jonger is dan Ria. "Hij zag dat leeftijdsverschil niet als bezwaar, maar hij was niet katholiek en ik wilde mijn geloof niet opgeven voor een man. Ik heb om advies gevraagd aan een kapelaan, die zei: 'Bid om een teken'. Toen Jaap aangaf wat meer over het geloof te willen weten, zag ik dat als teken en kreeg hij bij een pater elke week een half uur onderricht in het katholieke geloof. Hij ging mee naar de kerk, maar ergerde zich aan de lange stokken van de collectezakken en aan de zedig geklede meisjes." Op 10 juni 1946 trouwt Ria met Jaap. Ondanks de schaarste is het een leuk feest en zijn ze al blij met oude bedden- en tafellakens als cadeau.

Jodenvervolging
De ellende van de oorlog is Ria niet voorbijgegaan. Toen ze bij apotheek De Jong werkte, zaten daar drie onderduikers. Iedere keer was het angstig als er razzia's waren. Een van hen hield het niet uit en ging naar huis. Hij werd opgepakt op transport naar Westerbork en Ria hoorde nooit meer iets van hem. Al het personeel van de slager naast Jacob Hooy werd opgepakt en afgevoerd. "Ik was er ook getuige van dat een SS-er een hoogzwangere vrouw in haar buik schopte. Ik was woedend en heb die SS-er uitgescholden." Ria schaamt zich nog als ze denkt aan haar Joodse buurmeisje. "Ze moest mee met de politie. Wij mochten haar nog wat lekkers meegeven, wat we ook deden. Maar van de gedachte 'als je zoet meegaat naar de gaskamer krijg je snoep van je buurtjes' kreeg ik de tranen in mijn ogen toen wij haar zagen vertrekken." In de hongerwinter liep Ria samen met haar moeder een paar keer naar Lutjebroek en Wervershoof om voedsel te halen, dat stiekem met de pont over het IJ gesmokkeld moest worden, anders pakten de Duitsers het af.

Kinderziektes
Ria wilde graag veel kinderen en in de eerste twaalfeneenhalf jaar worden acht kinderen geboren: vier jongens en vier meisjes. Regelmatig werd er verhuisd naar een grotere woning. In de eerste jaren na de Tweede Wereldoorlog was het heel gewoon dat kinderen allerlei ziektes doormaakten. Jaap en Ria hadden regelmatig zorgen om de gezondheid van hun kinderen. Hun eerste zoon – van een tweeling – was erg klein en raakte in het kraamcentrum besmet. Hij was het eerste jaar een zorgenkindje. Een aantal kinderen kregen de waterpokken en geelzucht. Een kind kreeg met zeven weken kinkhoest. Zoon Jaap krijgt met zes weken longontsteking. Ria: "Met onze Jaap tussen ons in in bed, baden wij de hele nacht om genezing en gelukkig week het gevaar."

Uden
Jaap Tesser ging geregeld als leider mee op kinderkampen van de parochie. Via een kruisheer van de parochie kwamen ze in contact met een familie in Nistelrode. Toen Jaap en Ria een oud boerderijtje als vakantiehuis wilden kopen, kwamen ze via de familie uit Nistelrode aan een boerderijtje aan de Steeuwichtweg. Het boerderijtje wordt opgeknapt en regelmatig komt het gezin naar Uden om vakantie of carnaval te vieren. In de tijd dat mensen met een bepaald inkomen naar een duurder huurhuis of koopwoning moeten, besluiten Jaap en Ria definitief naar Uden te verhuizen. "We verbouwden de boerderij tot woning en kwamen in 1980 hier wonen. We voelden ons hier thuis. Zo kwamen de buren vlak na de verbouwing spontaan meehelpen met schoonmaken", herinnert Ria zich nog. Jaap moest er wel elke ochtend vroeg uit om naar zijn werk in Amsterdam te gaan. Geleidelijk aan komen de kinderen ook hier wonen, simpel omdat hier veel makkelijker aan een woning te komen is.

Toneel
Al vanaf haar vroegste jeugd speelde Ria toneel. Dat begon bij de speeltuinvereniging in Amsterdam. Later speelde ze bij Door Ons Genoegen en andere gezelschappen. "Ik voelde me in die tijd erg gelukkig", zegt ze. Ook in de oorlog gaat het toneelspelen door, al mochten er geen Engelse liedjes of teksten in de stukken voorkomen. Ook als er Duitsers in de zaal zaten, moest het programma aangepast worden tot het te gevaarlijk werd en de optredens werden gestopt. In haar huwelijk richt Jaap een toneelvereniging op. Tijdens de zwangerschappen gaat het toneelspelen gewoon door, maar toen een voorstelling steeds maar uitgesteld werd, kon ze niet meer meedoen vanwege haar dikke buik, omdat dat niet bij de rol paste. Ook werd er vanwege de kinderen thuis gerepeteerd. "Een keer kwam de tweeling verschrikt uit bed bij een huilscene en moest gerustgesteld worden." Eenmaal in Uden werd Ria lid van de KVB en deed ook mee met toneelstukken. Volkel won altijd en dat was voor Ria de uitdaging om zelf te gaan schrijven en regisseren, waarna Uden won. Bij de Bond van Ouderen is zij achttien jaar actief geweest als regisseur, totdat zij aan de kant werd gezet. "Dat heeft mij diep geraakt." Bij de openingsvoorstelling in Theater Markant in 1996 speelde zij ook een rol. "Ik heb me altijd goed in rollen kunnen verplaatsen", zegt Ria. Toneelspelen kan niet meer, maar ze wil nog wel een rol in het leven blijven spelen.

Een deel van de cast van de openingsvoorstelling 'Uden'. Met donkere japon Ria Tesser (foto: archief Piet Dexel)