'Ik heb diverse keren keuzes gemaakt in mijn leven'

UDEN | Na eerst een kopje koffie gedronken te hebben neemt hij me mee naar zijn werkkamer. Dat is voor hem de plek waar talloze boeken en artikelen aan zijn brein ontsproten zijn. De wanden zijn tot aan de nok gevuld met boeken, de meeste op het gebied van geschiedenis. Hij vindt het prima om op zijn leven terug te blikken, maar met zijn bijna tachtig jaar staat hij nog midden in het leven en is hij nog volop actief. Het Udens Weekblad is te gast bij Frans Govers en praat met hem over heden en verleden.

tekst en foto's: Ankh van Burk

Frans werd als de een na jongste geboren in een gezin van acht kinderen in Oss. Zijn ouders waren echte Brabanders en zijn vader verdiende de kost als hal- en waagmeester bij het gemeentelijk slachthuis. Zijn moeder zorgde voor het gezin. Frans: "Mijn ouders hechtten veel belang aan goed onderwijs. Wij mochten daarom allemaal door studeren. Na de lagere school bij de fraters van Tilburg, met toen nog 50 leerlingen in de klas, maar waar ik een hele fijne tijd heb gehad, was ik de eerste van het gezin die naar het Titus Brandsmalyceum ging. Ik was een echte gymnasium alf a leerling, dus goed in talen en minder goed in de exacte vakken. In de eindexamenklas wist ik dat ik geschiedenis wilde studeren, al weet ik niet precies waarom." Frans slaagt voor het gymnasium en gaat in Nijmegen aan de universiteit sociaal economische geschiedenis studeren met als bijvakken economie en kunstgeschiedenis. "Ik kwam in een totaal andere wereld terecht, waar de katholieke normen en waarden die ik van huis uit had meegekregen behoorlijk onderuit werden gehaald. Voor mij viel de veiligheid van het geloof weg en ik heb veel tijd nodig gehad om weer een nieuwe balans te vinden." In 1964 behaalde hij zijn doctoraat met een scriptie over het Bankiershuis Van Lanschot in Den Bosch, het oudste bankiershuis van Europa, stammend uit 1737. Intussen had hij zijn vrouw Nellie leren kennen.

Onderwijs
Na zijn afstuderen wilde Frans weg uit Nijmegen en zelfs uit Brabant. Hij kwam als docent geschiedenis terecht op de Middelbare Meisjesschool in Bloemendaal, een rijke school. "Ik was daar de eerste katholieke, uit Brabant afkomstige docent en ik heb daar een heel prettige tijd gehad, die precies een jaar duurde. Van Lanschot meldde zich bij mij met de vraag of ik bij hun in dienst wilde komen om een wetenschappelijke publicatie te schrijven over de geschiedenis van het bankiershuis. Ik maakte die keuze en ging naar de bank. Ik trouwde in 1966 met Nellie en we gingen in Hintham wonen, waar onze twee zoons geboren zijn." Naarmate het werk aan de publicatie vorderde kwam er weer ruimte voor iets anders en dat werd weer onderwijs. "Zuster Gijsbertini vroeg me op de Pedagogische Academie in Veghel te komen lesgeven. Daar begon ik op aanvankelijk vrijdag en zaterdag les te geven. Naarmate het werk aan het proefschrift van Van Lanschot vorderde werden de lesuren uitgebreid. In 1973 promoveerde ik op het proefschrift tot doctor in de Letteren. Mijn hoogleraar wilde dat ik zijn assistent zou worden, die vond dit onderwijs beneden mijn niveau. Toch koos ik bewust voor het onderwijs vanwege het belang van een goede opleiding voor leerkrachten basisonderwijs. En ik koos bewust voor Uden als woongemeente, waar wij vanaf 1971 wonen en waar onze dochter geboren werd."

Standaardwerk
Het college van B&W in Veghel vraagt hem een publicatie over Veghel te schrijven. Frans stelt echter voor, eerst maar eens de geschiedenis van WOII in deze regio te pakken, omdat er toen nog informatie in te winnen was bij mensen die de oorlog hadden meegemaakt. Het werd voor Frans een werk dat vele jaren in beslag nam. Hij deed aan bronnenonderzoek in Nederland, Frankrijk, België en Duitsland, gecombineerd met Engelse en Amerikaanse bronnen. Dat alles resulteerde in het boek 'Corridor naar het verleden' uitgegeven in 1983 en dat nu nationaal en internationaal als standaardwerk geldt waaruit veel geraadpleegd en geciteerd wordt. "Daar ben ik heel blij om", zegt Frans. Er volgen meer werken over WOII, zoals 'Pyamahouse' over de opvang van piloten in Erp en 'Stemmen uit Dachau' over de terugkeer van gevangenen in ons land. "Toen kwam ik weer voor een keuze te staan. Ik stopte met boeken schrijven over WOII, omdat het te belastend werd. Ik ben toen onder andere over de regio Den Bosch, Veghel en Uden gaan schrijven," aldus Frans.

Udenaar de Toekomst
Frans schrijft boeken als 'Uden van kersendorp tot plaats met pit' ter gelegenheid van de opening van het nieuwe kantoor van de Rabobank en 'Aan de torens en koepel kent men Uden' uitgegeven ter gelegenheid van de restauratie van de Petruskerk. "In dat boek beschrijf ik de ontwikkeling van Uden vanaf 1945, toen Uden nog een gesloten agrarische gemeenschap was. Met de industrialisatie van de vijftiger en zestiger jaren en de komst van 'import' veranderde Uden tot een open, moderne samenleving. Het toenmalige gemeentebestuur pakte de komst van niet-Brabanders perfect aan. Zij schakelde planbureaus in om conflicten te voorkomen. De mensen van boven de rivieren kwamen met kapitaal, een flinke babbel en midden- en hoger kader. Aanvankelijk keek de Udenaar naar deze mensen op, maar al gauw aanvaardde de Udenaar de nieuwkomers. De Udense karaktertrekken vermengden zich met die van de 'import'. Er ontstond een nieuw DNA, wat de samenleving ten goede kwam, merkbaar in bijvoorbeeld het onderwijs en het verenigingsleven. In 2010 wilde het college van B&W een visie ontwikkelen over Uden richting 2020. Vanuit het historisch perspectief heb ik daar aan meegewerkt. Daarbij is toen ook het DNA van de huidige Udenaar en de mogelijkheden die dat bood als uitgangspunt genomen. Het is een beweging geworden waar steeds meer Udenaren bij betrokken zijn geraakt in vele werkgroepen en met verschillende doelstellingen, onder andere op het gebied van duurzaamheid."

Volop actief
Frans is met zijn bijna tachtig jaar nog volop actief en is dankbaar dat hij dat allemaal nog kan dankzij zijn goede gezondheid. Hij is op dit moment bezig met de afronding van een nieuwe publicatie over de september/oktoberdagen van 1944 met de bevrijding van Zuid-Nederland, geconcentreerd in de huidige Meierijstad. Dit naar aanleiding van het de herdenking van 75 jaar bevrijding. Het is een educatieve publicatie voor de scholen in Meierijstad. Verder is Frans secretaris van de herensociëteit Nimrod, een van de weinige sociëteiten die nog actief is. Hij is actief bij 'zijn' voetbalclub O.S.S. '20 uit zijn geboortestad Oss. Het kan niet anders dan dat hij daar ook over gepubliceerd heeft. Na een eerder gedenkboek staat nu een gedenkboek op stapel naar aanleiding van het 100-jarig bestaan volgend jaar. Als adviseur van het bestuur van O.S.S. '20 is hij voorstander van het multifunctionele gebruik van sportaccommodaties. "Nu staan die accommodaties grotendeels leeg. Als je ze gebruikt voor buitenschoolse kinderopvang, waarbij kinderen kunnen sporten, of voor lezingen, enzovoort, kan de sport nog meer geïntegreerd worden in de samenleving." Hij houdt zich ook bezig met de ontwikkeling van kunstgrasvelden zonder korrels. Frans is trots op zijn onderscheidingen als Verdienstelijk Udenaar en als Ridder in de Orde van Oranje Nassau. Frans wandelt, fietst en bridget en geniet samen met Nellie van zijn kinderen en zijn vier kleinkinderen, ook al woont zijn oudste zoon met twee kleinkinderen in Amerika en de tweede zoon in Alicante in Spanje. "Gelukkig woont onze dochter dichterbij in Hilversum." Het leven is voor hem keuzes maken om heel gevarieerd bezig te zijn, blikt hij terug.