David van Zwanenbergh met zijn dochtertje Betty, rond 1928 in de Marktstraat in Uden (Foto: uit de privécollectie van de familie Stronkhorst, de kinderen van Betty)

Uden krijgt vier struikelstenen als aandenken aan Joodse oorlogsslachtoffers

ma 8 jan 2018, 11:02 Human Interest

UDEN | Uden krijgt vier struikelstenen voor Joodse inwoners die in de Tweede Wereldoorlog werden gedeporteerd en in een concentratiekamp vermoord. Deze worden in 2019 op twee verschillende plekken in het trottoir in het centrum geplaatst.

De messing steentjes, die officieel Stolpersteine heten, zijn voor Antoinetta van Zwanenbergh-Wijnhausen, David van Zwanenbergh, Judith van Zwanenbergh-van Leeuwen en Helena Seijffers. Alle vier stierven in Sobibor. Stolpersteine zijn gedenktekens voor alle slachtoffers van het nazi-bewind, dus mensen die in de oorlog vervolgd en vermoord zijn. Het is een project waar de Duitse beeldhouwer-kunstenaar Gunter Demnig (1947, Berlijn) in 1995 mee is begonnen. Hij brengt de gedenktekens aan op trottoirs voor de huizen van mensen die door de nazi's verdreven of gedeporteerd zijn. Demnig noemt het Stolpersteine omdat je erover struikelt met je hoofd en met je hart, en je moet buigen om de tekst te kunnen lezen. In de messing plaatjes, van tien bij tien centimeter, staan naam, geboortedatum, deportatiedatum en datum en plaats van overlijden gestanst. Demnig zal zelf naar Uden komen om de eerste steen, en wellicht als de tijd het toelaat ook de andere drie, zelf te leggen. Een concrete datum is nog niet te noemen, omdat de werkgroep afhankelijk is van het drukke schema van de kunstenaar.

Judith en David van Zwanenbergh
Initiatiefnemer voor het plaatsen van struikelstenen in Uden is de Werkgroep Struikelstenen Uden, die anderhalf jaar geleden achter de schermen begon met de voorbereidingen hiervoor. De werkgroep bestaat uit Erna de Klein, Annelies Burgerhof, Hans Stronkhorst, Mireille Stronkhorst, Marleen en Maurice van Hees en Aïda Jaber. Bijzonder is dat Hans Stronkhorst en Mireille van der Slagt-Stronkhorst de kleinzoon en achterkleindochter van Judith en David van Zwanenbergh zijn. David van Zwanenbergh, geboren in 1895 in Uden, was veehandelaar en bezat veestallen. In 1919 trouwde hij met Judith van Leeuwen (geboren in 1894, Gorinchem). Ze woonden aan de Sint Janstraat A 160. Hun dochter Betty (geboren in 1923, Uden) overleefde de oorlog. Ze kreeg twee zoons, waarvan Hans er een is. Om in 1943 de dreiging van deportatie te ontvluchten, vluchtte David met zijn gezin uit Uden. Voor vertrek begroef hij een ijzeren kistje met kleine bezittingen zoals sieraden, foto's en waardevolle spullen in de tuin. En juist die foto's hebben ertoe geleid dat er weer contact is met Uden, de geboortegrond van de opa en moeder van Hans. Daarin speelde Erna de Klein een belangrijke rol. Zij raakte door verhalen van bewoners van Sint Jan, waar zij werkt, gefascineerd door de Joodse geschiedenis van Uden. Via de website kettingvanverhalenengezichten.nl kwam zij in contact met de Haagse Mireille van der Slagt-Stronkhorst, de dochter van Hans. Dat leidde ertoe dat sinds 2015 de nazaten van Judith en David bij de Holocaust-herdenking in het Udense gemeentehuis aanwezig zijn.

Initatief
Nu alles wat betreft de struikelstenen op de rit staat, werkt de werkgroep aan aan andere zaken. Zo gaat er binnenkort een website de lucht in met allerhande informatie over Joodse Udenaren en de Joodse geschiedenis van Uden. Daarin wordt de werkgroep bijgestaan door Adriaan Sanders van de Heemkundekring Uden.