Al een halve eeuw IVN-Uden en nog steeds springlevend

UDEN | Er zijn mensen die denken dat het IVN een vereniging is voor natuurfreaks die, gewapend met een loep en allerlei hulpmiddelen, de natuur ingaan om plantjes en beestjes te zoeken en op naam te brengen. Niets is minder waar. Joep van Lieshout (75), bijna 10 jaar voorzitter van IVN-Uden, ontzenuwt het cliché op een rustige en gedecideerde toon. Sinds jaar en dag draagt het IVN bij aan kennisvergroting over de ons omringende natuur en landschap bij een zo breed mogelijk publiek.

door Peter Noy

Dit jaar is het precies vijftig jaar geleden dat IVN-Uden ten huize van de heer Johan Nooy aan de Professor Pulsersstraat 60 in Uden is opgericht. De officieuze oprichtingsvergadering werd 13 december 1971 in gang gezet door een aantal enthousiaste Philips-medewerkers, gevolgd door een voorlichtingsavond op 26 januari 1972 in de Schouw. Johan Nooy is gedurende de eerste vier jaar voorzitter geweest. Volgens de huidige voorzitter van IVN-Uden, Joep van Lieshout, is er sinds de oprichting veel veranderd. “Doordat mensen meer te weten komen over de flora en fauna in Uden en omgeving, worden zij zich bewust van hun natuurlijke leefomgeving en gaan ze diezelfde natuur waarderen en vervolgens ook beschermen”, zegt Van Lieshout met een glimlach. “Deze kennisoverdracht gebeurt onder andere bij publiekswandelingen en fietsexcursies maar ook door het geven van lezingen en natuurcursussen. We prijzen ons gelukkig dat we ruim dertig goed opgeleide natuurgidsen binnen onze vereniging hebben. Natuurlijk brengen we tijdens publieksactiviteiten bloemen, struiken en bomen op naam, maar we vertellen het publiek ook over het grotere verband, de biodiversiteit, ecologisch natuurbeheer en de gevolgen van de klimaatverandering. De belangrijkste missie of hoofddoel van het IVN is om mensen te motiveren om van de natuur te genieten”, vertelt Van Lieshout. “Kijk naar de huidige coronatijd, hoeveel mensen er plezier in hebben om de natuur in te gaan. Dat zijn er veel meer dan voor de coronaperiode. Men is er zich steeds meer van bewust wat de waarde van de natuur is.” Het IVN krijgt bijna dagelijks vragen van haar leden of mensen van daarbuiten. Meer beleidsmatig geeft de Werkgroep Natuur & Milieu, bestaande uit vertegenwoordigers van IVN-Uden, Vogelwacht Uden en de stichting Vrijwillig Landschapsbeheer Uden (sVLU), gevraagd en ongevraagd advies en voorlichting aan beleidsbepalende instanties als gemeente Uden, Staatsbosbeheer, de Maashorst en het Waterschap. Van Lieshout: “Op dit moment is het waterbeheer in de Maashorst prioriteit nummer een. De verdroging van het gebied baart ons zorgen, daar moet aan gewerkt worden.”

Wapenfeiten
In samenwerking met andere Udense organisaties heeft het IVN jaren geleden tijdens de tracébepaling van de nieuwe snelweg A50 kunnen voorkomen dat deze weg dwars door het kwetsbare Sint Annabos zou lopen. “We prijzen ons nog steeds gelukkig dat dit bijzondere Wijstgrondengebied voor Uden behouden is gebleven. In 2004 is het Sint Annabos uitgeroepen tot Aardkundig Monument. Bij de herinrichting van de Kerkstraat hebben we, samen met Heemkundekring Uden en de Monumentencommissie, kunnen voorkomen dat karakteristieke Lindebomen voorgoed uit het straatbeeld zouden verdwijnen.“ Ook weet Joep van Lieshout zich de discussie over het Landschapspark A50 nog goed te herinneren. “Na veel geharrewar met onder andere Rijkswaterstaat en de gemeente Uden is de smalle strook, achter de winkel van Ben van Dijk en de snelweg A50, dankzij de tussenkomst van de gebiedsplatforms en het IVN op een natuurlijke manier ingericht. Er is gezorgd voor een speelterrein en trapveldje voor de jeugd. Daarnaast zijn er enkele poelen, picknickplaatsen en onverharde wandelpaden met bruggetjes aangelegd maar ook oude bomen zijn gespaard gebleven. In het jaar dat Uden werd uitgeroepen tot ‘Groenste gemeente van het jaar’ werd dit project als voorbeeld genoemd waarbij burgerparticipatie een grote rol heeft gespeeld”, zegt Van Lieshout niet zonder trots. “We hebben korte lijntjes met de gemeente, waardoor we snel op inrichtingsplannen kunnen reageren. Binnen de Werkgroep Natuur & Milieu, met een achterban van zo’n zeshonderd leden, hebben we een aantal deskundigen zodat we onderbouwde feed back kunnen geven. Dit levert bruikbare inrichtings- en beheerplannen op. We merken dat we als belangenorganisatie worden gehoord en dat er naar ons wordt geluisterd. Het is prettig wanneer we in een zo vroeg mogelijk stadium bij de plannen van de gemeente worden betrokken”, stelt Van Lieshout. “Het Ecologisch Beheerplan van de gemeente is destijds opgesteld met medewerking van de Werkgroep Natuur & Milieu.” Recente projecten zijn de aanleg van de Knuppelbrug op de Wijstgronden en het landschapspark De Meulenreek, tussen Uden-Zuid en Volkel. Een aantal jaren geleden is de uit ‘Uden Naar de Toekomst’ voortgekomen ‘Den Hof van de Toekomst’ als werkgroep bij het IVN ondergebracht.

Actieve werkgroepen
De Udense IVN-afdeling heeft op dit moment ruim 250 leden, waarvan er veel actief zijn in een of meerdere werkgroepen. “Wat betreft het aantal leden streven we niet naar kwantiteit, maar naar kwaliteit. Leden die ons sponsoren of doneren, daar zijn we natuurlijk erg blij mee, maar ons streven is om actieve leden te werven en bij de activiteiten te betrekken. Deze krijg je door korte en ook meerjarige cursussen te geven, waaronder de Natuurgidsencursus. Deze laatste is erg gewild en zijn we best trots op.” Met name Rien Kerstens is de grote stimulator van de gidsencursus. In het verleden was er ook een jeugdwerkgroep binnen het IVN actief. Van Lieshout merkt daarbij op dat de trend de laatste jaren is dat men zich minder snel via een lidmaatschap aan een vereniging wil binden. “We ondervangen dit door regelmatig thematische doe-activiteiten te organiseren waaronder Scharrelkids en de Slootjesdagen. Hier komt erg veel jeugd met hun (groot)ouders op af, dit is al jaren een groot succes.” Jaarlijks worden basisschoolkinderen rondgeleid op de Wijstgronden en in de herfst is er een paddenstoelenwandeling in de Maashorst. Van Lieshout is blij met het feit dat de laatste jaren steeds vaker natuurlijke bermen en parken worden ontwikkeld. Er wordt door de gemeente gefaseerd maaibeheer in de parken en op grasvelden toegepast waardoor bloem- en kruidenrijke groenstroken ontstaan. Dit bevordert de biodiversiteit.

Stoppen als voorzitter
“Volgend jaar ben ik tien jaar voorzitter, dan wil ik er mee stoppen. Ik draag het stokje graag over aan een ander. Mijn rol hierin is heel simpel, zorgen dat iedereen op een gepaste manier zijn werk kan doen en je niet te veel bezig houden met de dagelijkse gang van zaken binnen de werkgroepen. Ik vertrouw erop en hoop dat mijn opvolger dezelfde lijn voortzet.”